هلی کوپتر مریخی ناسا به‌زودی نخستین پرواز تاریخی‌اش را انجام خواهد داد در دیجیتال مارک

مریخ‌نورد پرسویرنس ناسا پیش از آغاز جست‌وجو برای یافتن نشانه‌ها از میکروب‌های باستانی مریخی، وسیله‌ای را مستقر خواهد کرد که احتمالا از‌لحاظ فنی، هیجان‌انگیزترین بخش مأموریتش به‌حساب می‌آید. هلی‌کوپتر اینجنیوتی که در قسمت زیرین مریخ‌نورد بسته‌بندی شده است، بیش از یک ماه پیش به‌همراه این کاوشگر رباتیک روی سیاره‌ی سرخ فرود آمد. این مینی‌هلی‌کوپتر ۱/۸ کیلوگرمی می‌خواهد نشان دهد پرواز روی سیاره‌ای دیگر غیر از زمین امکان‌پذیر است.

به‌گزارش نیویورک تایمز، مقام‌های ناسا روز سه‌شنبه اعلام کردند که محل مناسب برای پرواز اینجنیوتی را انتخاب کرده‌اند. این ناحیه درست در شمال مکان فرود مریخ‌نورد قرار دارد. هاوارد گریپ، مهندس ناسا و خلبان ارشد پروازهای هلی‌کوپتر مریخی، دیروز در کنفرانسی خبری گفت این ناحیه باید به‌طورطبیعی مسطح و خالی از موانعی باشد که می‌توانند هنگام فرود هلی‌کوپتر خطرساز شوند.

هم‌اکنون، مریخ‌نورد از موقعیت مدنظر عبور کرده است و به آن بازخواهد گشت. پرسویرنس اینجنیوتی را به‌دقت از خود جدا خواهد کرد و تا فاصله‌ی تقریبا شصت متر از آن دور خواهد شد. هلی‌کوپتر طبق برنامه نخستین‌بار تا پیش از ۸ آوریل (۱۹ فروردین) از روی مریخ بلند نخواهد شد. بااین‌حال، به‌گفته‌ی باب بالارام، مهندس ارشد اینجنیوتی، هلی‌کوپتر ممکن است تا چند روز آینده تحرکاتی به بالا یا عقب داشته باشد.

لوری گلیز، مدیر واحد علوم سیاره‌ای ناسا، گفت اینجنیوتی ۳۱ روز زمینی زمان دارد تا به نخستین هلی‌کوپتری تبدیل شود که در سیاره‌ای دیگر پرواز می‌کند. در این تلاش، قرار نیست داده‌های علمی جمع‌آوری شود؛ زیرا هدف اصلی مأموریت بر تحقق خود پرواز متمرکز است. مقام‌های ناسا این دستاورد را «لحظه‌ی برادران رایت» درزمینه‌ی اکتشافات فضایی توصیف کرده‌اند. این سازمان سه‌شنبه فاش کرد که اینجنیوتی قطعه‌ای به‌جامانده از نخستین هواپیمای رایت را حمل می‌کند که به‌روی یک کابل در سطح زیرین پنل خورشیدی‌اش چسبیده است. این هواپیما در سال ۱۹۰۳ در روستای کیتی‌هاک در کارولینای شمالی به هوا برخاست.

^{پرسویرنس چند روز پیش پوسته‌ی محافظ اینجنیوتی را جدا و این تصویر از هلی‌کوپتر را ثبت کرد}

تا سال ۱۹۹۷، تمام فضاپیماهای ارسال‌شده به مریخ سطح‌نشین‌های ثابت بودند؛ اما در آن سال، مأموریت پت‌فایندر (رهیاب) نخستین‌بار شامل رباتی چرخدار برای ناسا بود. آن مریخ‌نورد سوجورنر نام داشت و تقریبا هم‌اندازه‌ی یک کابینت بایگانی کوچک بود. دانشمندان سیاره‌ای به‌سرعت به مزایای دراختیارداشتن امکان جابه‌جایی در اطراف چشم‌انداز مریخ پی بردند. از آن زمان تاکنون، چهار مریخ‌نورد ناسا شامل پرسویرنس به سیاره‌ی سرخ راه یافته‌اند.

اینجنیوتی دراصل همان همتای هوایی سوجورنر محسوب می‌شود و نمایشی از فناوری بدیعی است که احتمالا در مأموریت‌های آتی به‌طور گسترده‌تر به‌کار خواهد رفت. بدنه‌ی اینجنیوتی قطری حدود ۱۰ سانتی‌متر دارد و چهار پایه‌ی دراز و باریک از آن بیرون زده است. دو سری پره هرکدام با اندازه‌ی تقریبا ۱۲۰ سانتی‌متر درجهت مخالف یکدیگر می‌چرخند تا نیروی برآر (لیفت) ایجاد شود.

فرح علی‌بای، مسئول یکپارچه‌سازی اینجنیوتی و پرسویونس، می‌گوید رهاکردن اینجنیوتی در منطقه‌ی پروازش فرایندی بسیار دقیق و ازپیش‌تعیین‌شده است. بدین منظور، هلی‌کوپتر پیش از نشستن روی زمین، باید از موقعیت افقی کنونی روی مریخ‌نورد به حالت عمودی درآید. همین فرایند به‌ظاهر ساده چندین روز به‌طول خواهد انجامید. به‌گفته‌ی علی‌بای، پراسترس‌ترین روز از دیدگاه او، آخرین روز حین جداسازی نهایی هلی‌کوپتر و انداختن آن روی زمین خواهد بود.

لاکهید مارتین سامانه‌ی تحویل هلی‌کوپتر مریخی را به‌نحوی طراحی کرده است که به پایه‌های فرود کوچک اینجنیوتی امکان قدم‌گذاشتن روی زمین را خواهد داد. حفظ سبک‌وزنی این سامانه ضمن حفظ استحکام، برای شرکتی همچون لاکهید مارتین مسئله‌ای بسیار بزرگ بود که دهه‌ها سابقه‌ی طراحی سامانه‌های فضایی را دارد. جرمی موری، مهندس ارشد لاکهید مارتین در حوزه‌ی استقرار سامانه، به خبرگزاری ورج گفت: «باید تمام تجربه و دانشمان را کنار می‌گذاشتیم و به‌معنای واقعی کلمه از صفر با طراحی اتصال برقی جدید شروع به‌ کار می‌کردیم.»

در نخستین پرواز، اینجنیوتی تقریبا تا سه متر اوج خواهد گرفت و تقریبا ۳۰ ثانیه شناور خواهد ماند. هلی‌کوپتر سپس در میانه‌ی هوا خواهد چرخید و به‌منظور فرود شروع به نزول خواهد کرد. تمام این مراحل کاملا خودکار و برپایه‌ی دستورهایی انجام خواهد شد که مهندسان روز قبل از زمین ارسال کرده‌اند. دوربین ناوبری ۰/۵ مگاپیکسلی در سطح زیرین اینجنیوتی در هر ثانیه ۳۰ تصویر از زمین خواهد گرفت تا تحرکات هلی‌کوپتر را اطلاع دهد. اینجنیوتی به دوربین قدرتمندتر ۱۳ مگاپیکسلی رو به افق نیز مجهز است. این دوربین در میانه‌ی هوا عکس‌برداری خواهد کرد و در همان حال، دوربین‌های روی پرسویرنس نیز صحنه‌ی پرواز هلی‌کوپتر را شکار خواهند کرد. تمام این تصاویر درنهایت به زمین ارسال خواهد شد.

مقاله‌های مرتبط:

پس از نخستین پرواز سه‌متری، قرار است چهار پرواز آزمایشی دیگر در پنجره‌ای یک‌ماهه انجام شود. آنچه هلی‌کوپتر در آن پروازها انجام خواهد داد، عمدتا به نتایج پرواز نخست وابسته خواهد بود. درنهایت پس از انجام پنج پرواز، کارزار آزمایش هلی‌کوپتر مریخی به‌پایان خواهد رسید. سپس، پرسویرنس به‌منظور تحقق اهداف اصلی مأموریتش نظیر جمع‌آوری نمونه‌های سنگ‌های مریخی برای بازگرداندن به زمین، هم‌سفرش را ترک خواهد کرد.

درصورت موفقیت، اینجنیوتی نخستین پرواز کنترل‌شده روی جهانی دیگر را رقم خواهد زد. شوروی  در مأموریت ارسالی به مقصد زهره با برنامه‌ی وگا در دهه‌ی ۱۹۸۰، عنوان نخستین پرواز (غیرکنترل‌شده) در جهانی دیگر را با پرواز دو بالون در ابرهای این سیاره تصاحب کرد. اگر ثابت شود هلی‌کوپترهای فضایی نظیر اینجنیوتی پایدار و مطمئن هستند، دانشمندان در آینده از آن‌ها برای کاوش غارها، تونل‌ها، قله‌ی کوه‌ها و سایر مناطقی استفاده خواهند کرد که از دسترس مریخ‌نورد‌های چرخ‌دار دور هستند.