واکسن فایزر ممکن است بهترین گزینه برای افراد سالخورده و آسیب‌پذیر نباشد

گزارش مرگ‌و‌میر ساکنان خانه سالمندان در نروژ موجب نگرانی در مورد عوارض واکسن کووید شرکت فایزر شده است. تاکنون چنین موردی در هیچ ‌یک از کشورهای دیگری که در حال توزیع واکنس فایزر هستند، گزارش نشده است. در نروژ تاکنون حدود ۴۵ هزار نفر در برابر کووید ۱۹ واکسینه شده‌اند. برنامه‌ی واکسن آن‌ها عمدتا روی ساکنان خانه‌های سالمندان تمرکز دارد. در کشورهای دیگر ممکن است ابتدا بیشتر تمرکز روی کارکنان مراقبت‌های بهداشتی خط مقدم باشد. بنابراین اگر ارتباطی میان مرگ در سالخوردگی و این واکسن وجود داشته باشد، ممکن است هنوز مشخص نشود.

این امر همچنین به نظارت بستگی دارد. نروژ ممکن است دارای سیستم نظارت و گزارش سریعی باشد که به‌طور کارآمد هر فردی که واکسن را دریافت کرده است، ردیابی می‌کند و به‌سرعت هرگونه پیامد منفی را گزارش می‌دهد. انتظار داریم به‌زودی گزارش‌هایی از سایر کشورهای دارای برنامه فعال واکسیناسیون ارائه شود و داده‌هایی که به ایجاد تصویر دقیق‌تری از ایمنی واکسن در جمعیت‌های مختلف کمک می‌کند، افزایش پیدا کند.

گزارش‌های نروژ کشورهای دیگر را برای نظارت دقیق بر دریافت‌کنندگان واکسن خصوصا افراد ساکن در خانه‌های سالمندان که مسن‌تر و آسیب‌پذیر هستند، حساس می‌کند. ممکن است در هفته‌های آینده گزارش‌های بیشتری دراین‌باره از کشورهای دیگر ببینیم؛ اما شاید چنین نباشد. ما اطلاعات محدودی درباره‌ی این موارد در نروژ داریم. افرادی که مرگ آن‌ها گزارش شده است، سالخورده و بسیار ناتوان بودند. بسیاری از آن‌ها مشکلات سلامتی زمینه‌ای داشتند که در افراد بسیار مسن شایع است و شاید مستقل از واکسن، عمر آن‌ها به سر رسیده باشد. این موارد درحال بررسی است؛ اما باید توجه داشت که مرگ‌و‌میرها به‌طور قطعی با عوارض ناشی‌از واکسن‌ مرتبط نبوده است.

واکسن‌ها و افراد سالخورده

در تاریخ اخیر واکسن‌ها، شاهد هیچ روندی نبوده‌ایم که نشان‌دهنده‌ی مرگ در افراد سالخورده در پی واکسیناسیون باشد. برای مثال، هیچ شواهدی وجود ندارد که واکسن سالانه آنفلوانزا با مرگ افراد سالخورده یا افراد از هر سنی ارتباط داشته باشد.

مقایسه‌ی واکسن آنفلوانزا یا واکسن دیگر با واکسن کووید فایزر مثل این است که در حال مقایسه‌ی سیب با پرتقال باشیم. واکسن فایزر مبتنی ‌بر فناوری mRNA و در زمینه‌ی واکسن‌های انسانی کاملا جدید است. این فناوری بخشی از ماده ژنتیکی ویروس SARS-CoV-2 را به شکل RNA پیام‌رسان (mRNA) وارد بدن می‌کند و به سلول‌ها دستور می‌دهد بخش محرک پاسخ ایمنی ویروس را بسازند که بدین ترتیب از عفونت پیشگیری و دربرابر بیماری محافظت می‌کند.

تمامی واکسن‌ها برای ایجاد پاسخ ایمنی طراحی می‌شوند (به روش‌های متفاوت) تا بدن را در صورت مواجهه با عامل بیماری‌زا برای مبارزه با آن آماده کند. ایجاد پاسخ ایمنی موجب التهاب در بدن می‌شود. برخی افراد هیچ عارضه‌ی جانبی ناشی از واکسن را تجربه نمی‌کنند؛ اما التهاب می‌تواند به روش‌های متفاوتی در افراد مختلف و در واکسن‌های متفاوت بروز کند. این ممکن است به ‌معنای واکنش در محل تزریق، خستگی یا احساس ناخوشی باشد.

طبق گزارش‌ها، موارد مرگ‌و‌میر در نروژ با تب، تهوع و اسهال همراه بود که در انتهای شدید طیف عوارض جانبی واکسن قرار دارد؛ اما برای بیشتر افراد قابل تحمل است. پاسخ افراد مختلف در برابر mRNA چیزی است که به‌تازگی در حال درک آن هستیم. ممکن است این واکسن در افراد سالخورده و آسیب‌پذیر که واکنش التهابی اولیه در آن‌ها می‌تواند طاقت‌فرسا باشد، عوارض جانبی شدیدتری داشته باشد؛ اما برای نتیجه‌گیری زود است.

عوارض واکسن نشان‌ می‌دهد که واکسن در حال ایجاد پاسخ ایمنی است. واکسن‌ها برای اینکه مؤثر واقع شوند، باید پاسخ ایمنی ایجاد کند و عوارض جانبی، محصول فرعی پاسخ ایمنی بدن هستند. مرگ ناراحت‌کننده است؛ اما در واقع به ما می‌گوید واکسن پاسخ ایمنی ایجاد می‌کند. برای بیشتر افراد این پاسخ کاملا قابل تحمل است و منجر به ایجاد حافظه ایمنی برای محافظت از فرد دربرابر کووید ۱۹ شدید می‌شود.

چالش بزرگ هر واکسن، ایجاد پاسخ ایمنی کافی است که از شما در برابر بیماری موردنظر محافظت کند؛ اما در عین حال آن قدر شدید نباشد که عوارض جانبی جدی تجربه کنید. این مرز در افراد مختلف متفاوت است؛ اما احتمالا سالخورده‌ترین و ناتوان‌ترین دریافت‌کنندگان واکسن بیش از همه در معرض خطر واکنش‌های شدید و به‌طور بالقوه تهدیدکننده‌ی زندگی قرار دارند. بنابراین برای افراد آسیب‌پذیرتر بهتر است کمی محتاط‌تر باشیم. در حالت ایده‌آل، واکسن باید به‌صورت موردی برای این گروه در نظر گرفته شود و مزیت‌ها و خطرات آن در هر شرایط براساس بهترین داده‌های در دسترس، به‌دقت سنجیده شود.