آمازون ممکن است وضعیت تغییرات اقلیمی را بدتر کند

بزرگ‌ترین جنگل بارانی گرمسیری جهان تحت فشار بسیار زیادی قرار گرفته و به نقطه‌ی سراریزی اکولوژیکی و خطر فروپاشی نزدیک شده است. اما بر اساس پژوهش جدیدی که نشان می‌دهد آینده تلخ آمازون در پی جنگل‌زدایی گسترده حاصل خواهد شد، وضعیت بسیار بدتر از آن است که می‌توانیم تصور کنیم.

به گزارش ساینس الرت، پژوهش جدید که جامع‌ترین ارزیابی در زمینه‌ی تأثیر حوضه آمازون روی اقلیم جهانی است، نشان می‌دهد که با آتش‌سوزی‌ها، خشکسالی و پاک‌سازی زمین، مقدار گاز گلخانه‌ای که این جنگل آزاد می‌کند، بیش از مقدار گازی است که در گیاهان و خاک خود ذخیره می‌کند.

گروهی متشکل از ۳۰ دانشمند که در پژوهش جدید مشارکت داشتند، می‌گویند آمازون به احتمال زیاد در حال گرم کردن اتمسفر است و آن را خنک نمی‌کند و انتظار می‌رود این اثر نگران‌کننده افزایش یابد. علاوه‌ بر ‌این، دیگر نمی‌توان از نظر جبران انتشارات گازهای گلخانه‌ای ناشی ‌از فعالیت‌های انسانی یعنی سوزاندن سوخت‌های فسیلی، روی این جنگل حساب کرد.

آنچه پژوهش جدید را متمایز می‌کند این است که برخلاف مطالعات گذشته، تمام گازهای گرم‌کننده اقلیم را که در حوضه آمازون و در اتمسفر در گردش هستند، در نظر می‌گیرد و اثر مستقیم فعالیت‌های انسانی روی یکی از بزرگ‌ترین مخازن کربن روی زمین را ارزیابی می‌کند. کریستوفر کووی، نویسنده‌ی اصلی مقاله از کالج اسکیدمور نیویورک، می‌گوید:

قطع درختان در عملکرد جذب کربن جنگل اختلال ایجاد می‌کند و این یک مشکل است. اما وقتی علاوه ‌بر کربن‌ دی‌اکسید، به عوامل دیگر توجه کنید، می‌بینید که آمازون به‌طور کلی در حال گرم کردن اقلیم جهانی است.

مطالعات اکولوژیکی و پژوهش‌های اقلیمی در حوضه آمازون عمدتا روی برداشت و ذخیره کربن ‌دی‌اکسید توسط جنگل تمرکز کرده‌اند و البته حق دارند. کربن ‌دی‌اکسید بخش عمده‌ی انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از فعالیت انسان را تشکیل می‌دهد که در آمازون تا حد زیادی مربوط به تخریب جنگل است.

از بین رفتن جنگل‌ها در آمازون به‌حدی شدید است که برخی از دانشمندان تخمین زده‌اند این جنگل بارانی می‌تواند تا سال ۲۰۳۵، از مخزن ذخیره کربن به منبع انتشار کربن تبدیل شود. پژوهشگران همچنین نگران هستند که با افزایش فعالیت‌های غیر قانونی پاک‌سازی زمین که در جریان است، این منطقه به‌‎سرعت به آستانه‌ی سرازیری برسد که در آن به اکوسیستم بسیار خشک‌تری تبدیل می‌شود.

اما کربن ‌دی‌اکسید تنها عامل تأثیرگذار بر اقلیم زمین نیست و مطالعه‌ی حوضه آمازون که دارای جنگل‌های کوهستانی، تالاب‌های مانگرو و سیستم‌های رودخانه‌ای است که در ۹ کشور آمریکای جنوبی گسترده شده، ساده نیست. دو عامل مهم دیگر مؤثر در تغییرات اقلیمی عبارت‌اند از نیتروز اکسید (N2O) و متان (CH4). این گازها به اندازه‌ی کربن ‌دی‌اکسید در اتمسفر نمی‌مانند؛ اما گازهای گلخانه‌ای بسیار قوی‌تری هستند. برای مثال، مولکول نیتروز اکسید ۳۰۰ برابر مولکول کربن ‌دی‌اکسید گرما جذب می‌کند.

در سطح جهانی، انتشار متان و نیتروز اکسید در یکی دو دهه‌ی گذشته افزایش قابل‌ توجهی داشته است و اکنون با این تجزیه‌و‌تحلیل و تصویر زیر می‌توانیم درک کنیم که چگونه این گازهای کمتر مطالعه‌شده آمازون را تحت‌ تأثیر قرار می‌دهند.

_{گازهای گلخانه‌ای در گردش در منطقه آمازون}

پژوهشگران با تجزیه‌و‌تحلیل داده‌های موجود در مورد انتشار گازهای گلخانه‌ای و اثرات ترکیبی ناشی از تأثیرات انسانی در حوضه آمازون، نشان دادند که چگونه آمازون احتمالا با انتشار گازهای بیشتر از آن مقدار که به‌طور طبیعی جذب می‌کند، وضعیت تغییرات اقلیمی را بدتر می‌کند. پیش‌از‌این، هرگز مطالعه‌ای در مورد حوضه آمازون داده‌ها را این گونه ارزیابی نکرده بود و به‌طور جامع، تعامل جنگل و اقلیم را در نظر نگرفته بود.

با توجه به عظیم بودن حوضه آمازون، حتی تغییرات به‌ظاهر کوچک در مقدار جذب یا انتشار گازهای گلخانه‌ای توسط جنگل (و در خاک‌های غنی از میکروب آن) به تحولات عظیمی در کل اکوسیستم منجر می‌شود. خشکسالی‌های طولانی‌مدت توانایی آمازون برای جذب کربن ‌دی‌اکسید را کاهش و احتمال آتش‌سوزی را افزایش می‌دهد. آتش‌سوزی‌های سال ۲۰۱۹ در این منطقه بی‌سابقه بود. درست مانند آتش‌سوزی‌های عمدی غیر قانونی که برای پاک‌سازی زمین ایجاد می‌شوند، این آتش‌سوزی‌ها درختان را به ذرات دوده‌ای تبدیل می‌کند که نور خورشید را جذب می‌کنند و باعث افزایش دمای اتمسفر می‌شوند.

 جنگل‌زدایی ناشی از صنعت که از سال ۲۰۱۲ در آمازون برزیل تا ۶۰ درصد افزایش یافته است، هر ساله هزاران کیلومتر مربع از جنگل‌ها را برای معدن‌کاری و کشاورزی پاک‌سازی می‌کند، خاک را به هم می‌ریزد، الگوهای بارندگی را تغییر می‌دهد و مقدار گرمایی را که آمازون به اتمسفر برمی‌گرداند، افزایش می‌دهد.

به معادله‌ی بالا، سدسازی، فعالیت‌های گسترده استخراج، سیلاب‌های فصلی، طوفان‌های شدید، تراکم خاک برای کشتزارها و چرای گاوها را اضافه کنید که همه‌ی آن‌ها در حال تغییر جنگل و انتشارات آن هستند. بر این ‌اساس، قابل درک است که چگونه پژوهشگران توانستند به چنین نتیجه‌گیری فاجعه‌باری برسند.

پژوهشگران قطعی نبودن نتایج خود را تصدیق می‌کنند که به‌گفته‌یآن‌ها، ناشی از فقدان اطلاعات برای بخشی‌هایی از آمازون خصوصا برای سیستم‌های رودخانه‌ای آن و ویژگی‌های اکولوژیکی منحصربه‌فرد این جنگل است.

با‌این‌حال، با داده‌های موجود نتیجه قابل ‌توجه این تجزیه‌و‌تحلیل آن است که آمازون نسبت‌ به مقدار گاز گلخانه‌ای که ذخیره می‌کند، گازهای گلخانه‌ای بیشتری آزاد می‌کند و تأثیر خالص آن افزایش گرمای اتمسفر است. حفاظت از آمازون اکنون بیش از هر زمان دیگر یک فوریت است و شامل مهار جنگل‌زدایی و بازگرداندن حقوق زمین‌های بومی می‌شود.

پژوهش جدید در مجله‌ی Frontiers in Forests and Global Change منتشر شده است.