ایردراپ درمقایسه‌با عرضه اولیه کوین (ICO)؛ رمزارز بادآورده‌ای که باد نمی‌برد در دیجیتال مارک

از ظهور نخستین رمزارز یعنی بیت‌کوین، بیشتراز یک دهه می‌گذرد و در طول ده سال گذشته پروژه‌های بلاک‌چین دیگری نیز با اهداف مختلف پا به‌ عرصه دنیای دیجیتال گذاشته‌اند. در چند سال گذشته سرمایه‌های درگیر در بازار رمزارزها سیر صعودی داشته و باعث شده است توجه سرمایه‌گذاران خرد و کلان بیشتر به آن جلب شود، تا آنجا که امروز در سبد سرمایه‌گذاری عموم افراد، بخشی به رمزارزها اختصاص می‌یابد و باردیگر قدرت جادویی فناوری بلاک‌چین را یادآور می‌شود.

از آمار و ارقام که بگذریم، به سازوکارها و تعابیر مورداستفاده شرکت‌های فعال در این حوزه می‌رسیم. غالب این شرکت‌ها استراتژی‌های متفاوتی را برای معرفی پروژه رمزارز خود به‌کار می‌گیرند تا بدین‌ترتیب علاوه‌بر بازاریابی و برندسازی، بخشی از سرمایه استارتاپ بلاک‌چین خود را ازطریق تأمین مالی جمعی (Crowdfunding) تأمین کنند. در این مقاله، قصد داریم به تعریف دو استراتژی عرضه اولیه کوین (ICO) و ایردراپ ارز دیجیتال بپردازیم و تفاوت‌های این دو روش را به‌همراه سایر مفاهیم حاشیه‌ای بررسی کنیم. مثل همیشه همراه دیجیتال مارک بمانید.

عرضه اولیه ارز دیجیتال چیست؟

به‌طور خلاصه، عرضه اولیه ارز دیجیتال یا عرضه اولیه کوین (Initail Coin Offering) که عرضه اولیه توکن (ITO) نیز نامیده می‌شود، معادل عرضه اولیه سهام (IPO) در بازار سهام است. درواقع، استارتاپ‌ها با هدف ایجاد رمزارز جدید یا اپلیکیشن یا ارائه خدمات خاصی در آینده، فرایند ICO را به‌کار می‌گیرند و سرمایه موردنیاز اجرای پروژه اصلی را از این طریق تأمین می‌کنند.

علاقه‌مندان به پروژه می‌توانند با مشارکت در تأمین سرمایه، توکن رمزارز جدید ارائه‌شده شرکت را دریافت کنند. این توکن‌ها ممکن است در استفاده از محصولات یا خدمات آینده شرکت کاربرد داشته باشند یا فقط به‌عنوان بخشی از سهام پروژه شناخته شوند.

برخی سرمایه‌گذاران در عرضه اولیه کوین سودهای هنگفتی کردند؛ اما این گونه سرمایه‌گذاری همیشه روش کاملا تضمین‌شده‌ای نیست. در چند سال گذشته، موارد زیادی از شرکت‌ها کلاه‌برداری کردند یا نتوانستند آن‌چنان که باید پروژه خود را عملی کنند و درنهایت سبب هدررفتن سرمایه مردم شدند.

افراد برای مشارکت در ICO غالبا لازم است با سرمایه خود ارز دیجیتال بخرند و درباره به‌کارگیری کیف‌پول دیجیتال و مبادلات اطلاعات پایه‌ای داشته باشند. نکته مهم درباره عرضه اولیه ارز دیجیتال این است که قانون کلی درباره آن وجود ندارد و هر شرکت می‌تواند قوانین ویژه خود را طراحی کند؛ بنابراین، سرمایه‌گذاران باید خیلی با احتیاط و سخت‌گیرانه تحقیقات خود را تکمیل کنند تا ریسک سرمایه‌گذاری را به‌حداقل برسانند. معمولا توکن‌هایی که در عرضه اولیه رمزارز دراختیار سرمایه‌گذارها قرار می‌گیرند، ازنظر عملکردی به دو دسته Utility Tokens و Security Tokens تقسیم می‌شوند.

توکن کاربردی (Utility)

این دسته از توکن‌ها با نام‌های User Tokens و App Coins نیز شناخته می‌شوند که نمایانگر دسترسی کاربران به محصول یا سرویسی خاص در آینده هستند. درواقع، استارتاپ‌ها با ارائه توکن Utility (توکن کاربردی یا توکن تسهیلاتی) سرمایه موردنیازشان را برای توسعه پروژه بلاک‌چین جمع‌آوری می‌کنند و تضمین می‌دهند که در آینده به کاربران دسترسی ویژه‌ای برای خدمات اعطا کنند. توکن یوتیلیتی به‌گونه‌ای طراحی نمی‌شود که به‌عنوان بخشی از سهام شرکت به‌شمار آیند و استارتاپ‌ها می‌توانند با استفاده درست از این ویژگی و سازمان‌دهی حساب‌شده آن، از قوانین فدرال حاکم بر اوراق بهادار معاف شوند.

کارایی توکن Utility را می‌توان مشابه با پیش‌فروش بازی‌های ویدئویی دانست که هنوز منتشر نشدند و ممکن است انتشار آن‌ها ماه‌ها تأخیر داشته باشد. برای مثال، Filecoin توکن یوتیلیتی بود که سرمایه ۲۵۷ میلیون دلاری جمع‌آوری کرد و توکن‌هایی به کاربران داد که در آینده بتوانند به خدمات فضای ذخیره‌سازی ابری غیرمتمرکز این شرکت دسترسی داشته باشند. کسب‌وکارهای ارائه‌کننده این نوع توکن، در تلاش هستند تا از سرواژه ICO برای توصیف تاکتیک خود استفاده نکنند و به‌جای آن ترجیحا از عبارت‌های «رویداد تولید توکن» یا « رویداد توزیع توکن» استفاده کنند تا تمایز برنامه‌هایشان مشهود باشد و به کاربران اطمینان دهند که با ارائه اوراق بهادار تفاوت زیادی دارند.

توکن بهادار (Security)

توکن‌هایی که ارزش خود را از دارایی خارجی و قابل‌معامله به‌دست می‌آورند یا امکان دارد ارزششان افزایش یابد، به‌عنوان توکن Security (توکن بهادار) شناخته می‌شوند و می‌توانند زیرسایه قوانین فدرال اوراق بهادار قرار گیرند. بنابراین، اگر طبق قوانین عمل نکنند، با مؤاخذه مراجع قانونی مواجه خواهند شد و غالبا با جریمه‌های سنگینی روبه‌رو واجه می‌شوند یا حتی ممکن است فعالیتشان به‌طور کامل متوقف شود.

هنگامی‌که توکن معرفی‌شده در طبقه‌بندی قانونی قرار بگیرد، مجوز به‌کارگیری در کاربردهای متفاوت را نیز کسب می‌کند. غالبا بیشترین کاربرد توکن‌ها به‌عنوان سهام شرکت ارائه‌دهنده است. برای مثال، خرده‌فروش آنلاین Overstock.com درحال‌حاضر از این روش بهره می‌برد. شرکت Overstock اعلام کرد که استارتاپ tZERO، یکی از شرکت‌های زیرمجموعه Overstock، رویداد سرمایه‌گذاری ICO برگزار خواهد کرد تا بتواند پلتفرم تجارت توکن مجازی راه‌اندازی کند. توکن‌های tZERO مطابق با مقررات SEC خواهند بود. همچنین پاتریک بیرن (Patrick Byrne)، مدیرعامل Overstock، گفت که دارندگان توکن tZERO هر سه ماه بخشی از سود حاصل از درآمد پلتفرم tZERO را دریافت می‌کنند.

سازوکار عرضه اولیه کوین چیست؟

زمانی‌که استارتاپی در حوزه رمزارز تصمیم می‌گیرد ازطریق ICO تأمین سرمایه کند، معمولا گزارش کاملی ارائه می‌کند که نام آن اوراق سفید (White Paper) است و اطلاعات جامعی درباره پروژه ازجمله توضیح درباره چیستی پروژه، اهداف پروژه، میزان سرمایه موردنیاز پروژه، میزان توکن‌های مجازی که مؤسس پروژه برای خود نگاه می‌دارد، مدت زمان کمپین ICO و واحد پول موردقبول برای مشارکت در کمپین را شامل می‌شود. همچنین، در سند وایت پیپر مدیران پروژه معرفی خواهند شد تا کاربران با سایر فعالیت‌های آنان آشنا شوند و اعتبارسنجی پروژه کمی تسهیل شود.

علاقه‌مندان به سرمایه‌گذاری و حامیان پروژه که با خواندن گزارش وایت پیپر استارتاپ قانع شدند، با پرداخت مبلغ دلخواه یا حداقل مبلغ تعریف‌شده، توکن پیشنهادی شرکت را می‌توانند دریافت کنند. اگر میزان سرمایه‌ای که در مدت زمان مشخص کمپین جمع‌آوری می‌شود برابر با سرمایه موردنیاز پیش‌بینی‌شده شرکت باشد، شرکت رسما راه‌اندازی می‌شود؛ اما اگر مبلغ موردنیاز تأمین نشود، استارتاپ باید پول سرمایه‌گذاران را برگرداند.

نکته مهم: پیش‌تر گفته‌ شد استراتژی ICO قوانین مدون و یکسانی ندارد؛ بااین‌حال، کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) اجازه دخالت در فرایند عرضه اولیه کوین را دارد. برای مثال، این نهاد توانست در سال ۲۰۲۰ با اتهام فعالیت غیرقانونی تیم توسعه پروژه TON، از عرضه اولیه کوین‌های آن جلوگیری کند.

مدیر تلگرام، پاول دورُف، در همکاری شرکتش با پروژه TON توانسته بود در سال ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ نزدیک به ۱/۷ میلیارد دلار سرمایه ازطریق ICO جذب کند؛ اما کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا با شکایت فوری و برگزاری دادگاه در یک ماه، مدیر تلگرام را مجبور کرد علاوه‌بر توقف پروژه و بازگشت ۱/۲ میلیارد دلار از سرمایه افراد، جریمه ۱۸/۵ میلیون دلاری بپردازد.

چگونه در عرضه اولیه ارز دیجیتال (ICO) مشارکت کنیم؟

قبل‌ از هر اقدام جدی برای سرمایه‌گذاری باید اطلاعات خود به‌ویژه در حوزه ارزهای دیجیتال افزایش دهید. غالبا در عرضه‌های اولیه کوین، سرمایه‌گذاران باید توکن‌های استارتاپ را با رمزارزهای رایج در بازار بخرند؛ بنابراین، نیاز به کیف‌پول رمزارز خواهید داشت که از انجام مبادلات مثلا با بیت‌کوین یا اتریوم پشتیبانی کند. علاوه‌براین، ممکن است نیاز به یک کیف‌پول دیگر داشته باشید تا از توکن‌های خریده‌شده پشتیبانی کند و دارایی خود را به آن منتقل کنید.

عرضه اولیه ارز دیجیتال را از کجا پیدا کنیم؟

دستورالعمل خاصی برای پیداکردن جدیدترین ICOها وجود ندارد و بهترین کاری که می‌توان برای مطلع‌شدن از عرضه‌های اولیه کوین انجام داد، دنبال‌کردن اخبار انواع پروژه‌ها به‌صورت آنلاین است. همچنین، انواع وب‌سایت‌های خبررسانی درباره ICO و انجمن‌های فعال در این حوزه وجود دارند که می‌توان با عضویت در آن‌ها بهترین موقعیت‌ها را زیرنظر داشت تا با اعتبارسنجی صحیح، برای سرمایه‌گذاری اقدام کرد.

مزایا و معایب عرضه اولیه کوین

راه‌اندازی عرضه اولیه کوین برای شرکت‌ها بسیار آسان است. درواقع برای انجام این کار، سرویس‌های آنلاینی وجود دارند که به شما امکان می‌دهند در چشم‌برهم‌زدنی توکن رمزارز اختصاصی تولید کنید. بنابراین، سرمایه‌گذاران باید همواره به‌خاطر داشته باشند که تفاوت سهام و توکن در این است که توکن‌ها ارزش ذاتی یا ضمانت قانونی ندارند. برگزارکنندگان عرضه اولیه کوین توکن‌هایشان را براساس قوانین ICO مختص به‌ خود تولید و دریافت می‌کنند و سپس آن‌ها را مطابق با برنامه‌ای مشخص بین سرمایه‌گذاران توزیع خواهند کرد. نخستین سرمایه‌گذاران فرایند ICO، توکن‌ها را با قیمت اولیه بسیار کمی می‌خرند و اگر برنامه شرکت مطابق پیش‌بینی‌ها جلو برود، ارزش توکن‌های خریده‌شده افزایش می‌یابد. مهم‌ترین فایده مشارکت در عرضه اولیه کوین، ظرفیت فراوان برای سوددهی است.

عرضه اولیه ارز دیجیتال تاکنون افراد زیادی را ثروتمند کرده است. برای مثال، در سال ۲۰۱۷ سرمایه‌گذاران عمده در ۴۳۵ مورد ICO طعم موفقیت را چشیدند؛ زیرا به‌طور متوسط در هر ICO مبلغ ۱۲/۷ میلیون دلار جمع‌‌آوری شد و باعث شد در سال ۲۰۱۷ مجموع سرمایه جذب‌شده در عرضه اولیه کوین به رقم ۵/۶ میلیارد دلار برسد. دراین‌بین، ۲۵ درصد از کل مبلغ جذب‌شده فقط به ۱۰ پروژه بزرگ سال ۲۰۱۷ اختصاص یافت. درنهایت، توکن‌های خریده‌شده در ICOهای موفق سال ۲۰۱۷ هرکدام به‌طور متوسط ۱۲/۸ برابر سرمایه اولیه را به سرمایه‌گذاران برگرداندند.

باید توجه کرد که عرضه‌های اولیه کوین غالبا زیرسایه قانون نیستند

هر فرصتی که ایجاد می‌شود، مشکلات و مخاطراتی نیز به‌همراه دارد و این انتخاب‌های افراد است که موجب می‌شود نتیجه مطلوب یا نامطلوب از فرصت حاصل شود.

مشارکت در ICO نیز مستثنا از این قاعده نیست و قدم‌برداشتن در این راه نیاز به احتیاط و دانش بسیاری دارد. درواقع، این قانونی کلی در خرید است که باید تمام جوانب را در نظر بگیرید. گاهی اوقات، کلاه‌برداران بستر مناسبی فراهم می‌کنند تا سرمایه‌گذارانِ بی‌پروا و نا‌آگاه را در تله بیندازند و چون دست سازمان‌های مالی قانونی از آنان کوتاه است، سرمایه‌های بربادرفته کاربران هرگز بازگشتنی نخواهند بود.

بانک مرکزی چین استفاده از توکن‌ها به‌عنوان پول رایج را ممنوع کرد و بانک‌ها را موظف کرد تا هرگونه سرویس مرتبط با فرایند ICO را متوقف کنند. این اقدامات باعث شد قیمت بیت‌کوین و اتریوم کاهش یابد و احتمال تصویب قانون‌های بیشتر بیش‌از‌پیش قوت بگیرد. قوانین بانک مرکزی چین حتی عرضه‌های اولیه کوین تمام‌شده را نیز تحت‌الشعاع قرار داد. سال ۲۰۱۸، فیسبوک و توییتر و گوگل نیز تبلیغات مرتبط با ICO را مسدود کردند.

نکات مهم برای کاهش احتمال ضرر در سرمایه‌گذاری

۱. مطمئن شوید که توسعه‌دهندگان می‌توانند کاملا شفاف اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت پروژه را توصیف کنند. فرایندهای ICO موفق معمولا گزارش مشخص و مفهوم و شفاف با اهداف معین ارائه می‌کنند؛

۲. پیشینه کوتاهی از توسعه‌دهندگان داشته باشید. مهم نیست که قصد دارید چه مبلغی سرمایه‌گذاری کنید. به توسعه‌دهندگان به‌ چشم کسانی نگاه کنید که قرار است برایتان کار کنند؛ بنابراین، لازم است رزومه کوتاهی از آن‌ها داشته باشید؛

۳. به‌سادگی و بدون مطالعه با شرایط و ضوابط قانونی ICO موافقت نکنید و آن را حتما مطالعه کنید؛

۴. وجود صندوق ICO در کیف‌پول‌های امانی (Escrow) تأییدیه مناسبی برای اعتبار آن است. این نوع کیف‌پول‌ها به چندین کلید امنیتی برای دسترسی نیاز دارند و از همه مهم‌تر پول سرمایه‌گذار در دست شخص ثالث قرار می‌گیرد که خطرات کلاه‌برداری را به‌حداقل خواهد رساند؛

۵. یکی از منابع اعتبارسنجی ICO وب‌سایت bitcoinTalk.org است. اکثر پروژه‌های معتبر با مشارکت در بحث‌های این وب‌سایت و پاسخ به تمامی سؤال‌های کاربران تصویر شفافی از خود به‌نمایش می‌گذارند.

ظهور STO و تفاوت آن با ICO

بنابر ادعای برخی منابع غیررسمی، ۸۰ درصد کمپین‌های ICO کلاه‌برداری بودند و نه‌تنها سودی عاید سرمایه‌گذاران نشده است؛ بلکه سرمایه اولیه خود را نیز از دست داده‌اند. اینجا است که قوانین و مقررات و مراجع قانون‌گذار باردیگر به‌کمک افراد می‌آیند تا قدرت را در دست بگیرند. نتیجه ورود مراجع قانونی به حوزه ICO به اصلاح آن و شکل‌گیری عرضه توکن بهادار (Security Token Offerings) منجر شد.

همان‌طورکه از اسم STO می‌توان حدس زد، مشارکت در آن امنیت بیشتری برای سرمایه‌گذار به‌همراه دارد؛ زیرا همان‌طورکه پیش‌تر در معرفی Security Token اشاره کردیم، ارزش این دسته از توکن‌ها با یک نوع دارایی اساسی مثل سهام، املاک، اوراق قرضه و… پشتیبانی می‌شود و همین امر تفاوت عمده آن با ICO را رقم می‌زند. فرایند STO با نظارت کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا انجام می‌شود و فقط شرکت‌هایی که مراحل قانونی را گذراندند، اجازه عرضه اولیه رمزارز دارند و افراد معتبر و شناخته‌شده امکان خریدوفروش توکن‌های امنیتی را خواهند داشت. کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که کمپین‌های STO به‌زودی کمپین‌های ICO را حذف می‌کنند و افراد بیشتری به سرمایه‌گذاری در عرضه اولیه توکن اوراق بهادار جذب خواهند کرد.

آینده STO

استارتاپ بلاک‌چین Polymath با مدیریت Trevor Koverko، یکی از شرکت‌هایی است که پشت ایده ICO قرار دارد و اکنون این استارتاپ مشغول کار روی پروتکل غیرمتمرکزی است که شرکت‌ها بتوانند توکن‌های Security اختصاصی خود را ارائه و همچنان استقلال و وابسته‌نبودن دنیای بلاک‌چین را حفظ کنند.

پروتکل غیرمتمرکز پیشنهادی این استارتاپ بدین‌صورت است که با بررسی آدرس رمزارز تأیید می‌کند که شخص سرمایه‌گذار شرایط ضروری برای سرمایه‌گذاری در عرضه اولیه توکن امنیتی را دارد یا خیر. این محدودیت‌ها باعث می‌شود که مدیران پروژه‌های عرضه اولیه رمزارز مطمئن باشند توکن‌ها را سرمایه‌گذاران معتبر و مجاز خریده‌اند؛ ازاین‌رو، معاملات توکن‌های بهادار به‌‌دلیل خاص‌بودن روش پردازش، در صرافی‌های معمولی انجام نمی‌شوند.

Airdrop چیست؟

Airdrop ارز دیجیتال یا ایردراپ از دیگر اصطلاحاتی است که حتما در دنیای ارزهای دیجیتالی با آن برخورد کرده‌اید. درادامه به بحث جذاب ایردراپ می‌پردازیم و ابتدا مفهوم این عبارت را در واژگان دنیای رمزارز بررسی می‌کنیم. سپس، درمی‌یابیم این فرایند چگونه انجام می‌شود و افراد برای مشارکت در آن باید چه شرایطی داشته باشند.

به‌طور خلاصه، ایردراپ رمزارز را می‌توان اهدای رایگان توکن به کاربران تعریف کرد. بله، در دنیای رمزارزها گاهی اوقات پول از آسمان مجازی به زمین می‌افتد. ایردراپ کاملا با عرضه اولیه ارز دیجیتال (ICO) تفاوت دارد؛ اما ممکن است به‌عنوان بخشی از ICO و با نقش مؤثر در مرحله توزیع و تبلیغات به‌کارگیری شود.

کاربردهای ایردراپ رمزارز

حال این پرسش به ذهن خطور می‌کند‌: «چرا شرکت باید رمزارز رایگان بدهد؟» شاید زنجیره سؤالات ادامه پیدا کند و شک‌وشبهه درباره رسالت و اهداف پشت‌پرده شرکت تیره‌تر شوند. پاسخ به این پرسش مهم دو بخش اساسی دارد: بخش اول به استراتژی بازاریابی و بخش دوم به مکانیزم توزیع مربوط است.

ایردراپ ابزار مؤثری برای بازاریابی رمزارز به‌شمار می‌رود؛ زیرا به‌معنای واقعی کلمه «بادآورده» است و نظر هر کسی را جلب می‌کند

درحال‌حاضر، بیش‌ از ۱،۹۰۰ رمزارز فعال وجود دارند و همواره این تعداد اضافه می‌شود، بنابراین، توکن‌های جدید برای موفقیت و دستیابی به اهدافشان باید تاحدممکن خود را به تعداد بیشتری از کاربران دنیای ارزهای دیجیتال معرفی کنند و ارائه ایردراپ تاکنون در این زمینه استراتژی مؤثری بوده است. این روش بعد از مسدودشدن تبلیغات ICO در اکثر پلتفرم‌های آنلاین، طراحی و به‌کارگیری شد و بازدهی فراوانی نشان داد.

برخلاف آنچه احتمالا فکر می‌کنید، برگزاری رویداد ایردراپ فقط مختص توکن‌های گم‌نام نیست و حتی معروف‌ترین توکن‌ها نیز از این استراتژی بهره می‌برند. برای مثال، می ۲۰۱۸ (اردیبهشت ۱۳۹۷) Tron Foundation ایردراپ خود را به‌ ارزش ۱/۷ میلیون دلار توکن TRX به حساب‌های کاربری اتریوم پرداخت کرد.

ترون اکنون با بازاری به ارزش ۱۰/۲۲ میلیارد دلار در رتبه بیستم رمز‌ارز‌های ارزشمند قرار دارد. رمزارز Bitcoin Cash نیز در همان سال ایردراپی به‌ ارزش ۲۰ میلیون دلار برگزار کرد.

برگزاری ایردراپ ازآنجاکه افراد زیادی را شامل می‌شود و در تناسب با میزان توکن اهدایی به‌صرفه است، موردتوجه کسب‌وکارها قرار می‌گیرد. همچنین، این استراتژی باعث ایجاد انجمن‌های فعال و مملو از کاربران می‌شود که درباره توکن جدید گفت‌وگو می‌کنند و خودبه‌خود بر اعتبار آن می‌افزایند.

ایجاد آگاهی و انجمن‌های فعال در آینده می‌توانند دو عامل مهم در رشد توکن باشند و تقاضا برای سرمایه‌گذاری در توکن را افزایش دهند؛ زیرا اولا تبدیل دریافت‌کنندگان توکن رایگان به سرمایه‌گذارانی که به پرداخت مبلغ بیشتر برای خرید توکن حاضر باشند، راحت‌تر خواهد بود و ثانیا طبق نظریه اثر مالکیت (Endowment Effect) افراد برای آنچه دراختیار دارند ارزش بیشتری قائل می‌شوند. طبق این نظریه، مالکیت توکن باعث می‌شود ارزش آن توکن درمقایسه‌با زمانی‌ بیشتر باشد که فرد آن را فقط در بازار مشاهده می‌کند.

یکی از دلایل مهمی که فرایند ایردراپ موردتوجه اکثر استارتاپ‌ها قرار می‌گیرد، امکان اجتناب از نظارت قانونی در مکانیزم توزیع ایردراپ قلمداد می‌شود. همان‌طورکه پیش‌تر گفتیم، مراجع قانونی به فرایند عرضه اولیه کوین نگرش مثبتی نداشتند و همین امر باعث شد برگزاری ICO با محدودیت‌هایی همراه شود. این محدودیت‌ها و فضای ملتهب نظارتی روی ICO به تغییر گرایش استارتاپ‌ها به فروش خصوصی توکن‌ها منجر شد.

براساس گزارش TokenData، در دوماهه اول سال ۲۰۱۸ (زمستان ۱۳۹۶) ۸۴ درصد منابع مالی تأمین‌شده رویدادهای ICO ازطریق فروش خصوصی جمع‌آوری شد. پس از اتمام فروش خصوصی، شرکت‌ها با استفاده از ایردراپ و اهدای توکن به حامیان اولیه، مکانیزم توزیع خود را ادامه می‌دهند.

ایردراپ به‌عنوان مکانیزم توزیع در زمان هاردفورک (Hardfork) در شبکه بلاک‌چین نیز کاربرد دارند. مشهورترین مثال را می‌توان تولد رمزارز بیت‌کوین کش (Bitcoin Cash) دانست. آگوست ۲۰۱۷ (مرداد ۱۳۹۶) با هاردفورک شدن شبکه بلاک‌چین بیت‌کوین، رمزارز بیت‌کوین کش از دل شبکه اصلی متولد شد و درنتیجه آن، تمام دارندگان بیت‌کوین برابر با تعداد بیت‌کوین‌های خود ارز BCH دریافت کردند.

چگونه می‌توان در ایردراپ رمزارز مشارکت کرد؟

ایردراپ‌ها دو حالت کلی دارند: در حالت اول، برگزارکننده از قبل درباره ایردراپ بیانیه منتشر می‌کند و توجه کاربران را برای مشارکت در آن جلب می‌کند؛ در حالت دوم، تبلیغات یا بیانیه‌ای منتشر نخواهد شد و توکن‌های استارتاپ تصادفی بین آدرس حساب‌های بیت‌کوین و اتریوم توزیع خواهد شد. بنابراین، در حالت تصادفی فقط کاربران فعال در حوزه ارزهای دیجیتال بخت دریافت توکن دارند و در حالت دوم مشارکت‌کنندگان معمولا باید پیش‌نیازهای دیگری داشته باشند تا توکن‌های ایردراپ به حسابشان واریز شود. این پیش‌نیازها حالت کلی ندارند و ممکن است در هر ایردراپ برگزارکننده فعالیت‌های خاصی را مدنظر قرار دهد. بااین‌حال، اکثر قریب‌به‌اتفاق ایردراپ‌ها از شرکت‌کنندگان درخواست فعالیت در شبکه‌های اجتماعی را دارند. هدف از این موضوع می‌تواند به‌نوعی استفاده از تبلیغات کلامی باشد تا توکن جدید در بین افراد بیشتری شناخته شود.

برخی پیش‌نیازهای پایه‌ای برای مشارکت ایمن‌تر در ایردراپ به پیشنهاد دیجیتال مارک عبارت‌اند از:

• ایجاد ایمیل اختصاصی برای عضویت در وب‌سایت‌های مختلف: قطعا دوست ندارید که ایمیل شخصیتان پر از تبلیغات شود یا در هر وب‌سایتی با آن عضو شوید. علاوه‌براین، حفظ امنیت اطلاعات شخصی نیز از این طریق بیشتر می‌شود.
• ایجاد حساب کاربری تلگرام اختصاصی: تلگرام در دنیای رمزارز مهم‌ترین اپلیکیشن پیام‌رسان به‌شمار می‌رود. گذشته از این، ایردراپ‌ها معمولا برای راحتی کاربران از ربات تلگرام استفاده می‌کنند تا به‌راحتی مراحل مشارکت کاربر در ایردراپ پیگیری شود. برای مثال، کاربر باید در کانال و گروه تلگرام مخصوص به استارتاپ عضو باشد و آدرس نام کاربری خود را برای ربات ارسال کند. فعالیت در ایردراپ‌های مختلف می‌تواند تلگرام شما را به‌شدت شلوغ کند؛ بنابراین، توصیه ما ایجاد حساب کاربری مجزا از حساب شخصی است تا مدیریت پیام‌های تلگرام در بین انواع گروه و کانال و ربات راحت‌تر باشد. تأکید دوباره بر حفظ امنیت تکرار مکررات است.
• ایجاد حساب کاربری اختصاصی توییتر: توییتر یکی دیگر از رسانه‌های دلخواه برگزارکنندگان ICO و ایردراپ است. دنبال‌کردن حساب کاربری برگزارکننده در توییتر و ری‌توییت و لایک‌کردن ازجمله فعالیت‌های لازم برای مشارکت در ایرداپ است.
• ایجاد حساب اختصاصی فیسبوک: به‌دلایل مشابه با سایر شبکه‌های اجتماعی گفته‌شده در بندهای قبل.
• ایجاد کیف‌پول اختصاصی فعال و سازگار با استاندارد ERC20 برای ایردراپ: اکثر توکن‌هایی ایردراپ برپایه ERC20 هستند؛ بنابراین، برای مشارکت در ایرداپ باید کیف‌پولتان از این نوع رمزارز پشتیبانی کند. فعال‌بودن کیف‌پول شاید در برخی ایردراپ‌ها اهمیت داشته باشد؛ زیرا شاید برگزارکنندگان ایردراپ به‌منظور جلوگیری از سوءاستفاده از چندین آدرس کیف‌پول برای دریافت توکن، فعالیت کیف‌پول را بررسی می‌کنند. معمولا کیف‌پول Trust Wallet برای کاربران انتخاب مناسبی است. اختصاصی بودن کیف‌پول برای ایردراپ نیز کاربران را از حملات احتمالی Dusting محافظت می‌کند.
• حساب کاربری در سایر وب‌سایت‌ها از جمله Medium ،Linkedin ،Coingecko ،Youtube و…: این حساب‌های کاربری نیز ممکن است در فرایند ایردراپ از کاربر تقاضا شود؛ بنابراین، آمادگی لازم برای عضویت در وب‌سایت‌های مختلف را داشته باشید.

ناگفته نماند در برخی مواقع، دریافت‌کنندگان ایردراپ نیازی به فعالیت خاصی ندارند و فقط باید مقداری رمزارز در کیف‌پول خود داشته باشند. برای مثال، دارندگان رمزارز TRX تا فوریه ۲۰۲۵ همواره رمزارز BTT به‌عنوان ایردراپ دریافت خواهند کرد.

به‌دست‌آوردن اخبار و اطلاعات ایردراپ‌ها

وب‌سایت‌های زیادی وجود دارند که جدیدترین ایردراپ‌های معتبر را معرفی می‌کنند. برخی از این وب‌سایت‌ها عبارت‌اند از: AirdropAlert ،AirdropsMob ،Coinairdrops ،AirdropAddict و AirdropsLive. حساب‌های کاربری توییتری یا گروه‌های تلگرامی مختلفی نیز وجود دارند که درباره ایردراپ‌ها اطلاع‌رسانی می‌کنند. همچنین، منابع بسیار معتبری وجود دارند که برای عضویت در آن‌ها باید مبلغی بپردازید تا از ایردراپ‌های معتبر و مطمئن مطلع شوید.

پنج قانون اصلی برای جلوگیری از کلاه‌برداری در ایردراپ

همیشه افراد طمع‌کار آماده هستند تا با استفاده از سناریوهای حرفه‌ای در هر حوزه‌ای وارد شوند و افراد ناآگاه را به‌دام بیندازند. درباره ایردراپ‌ها نیز این مسئله وجود دارد و کلاه‌برداران با جعل هویت ایردراپ معتبر اطلاعات کاربران را جمع‌آوری می‌کنند؛ بنابراین، با هوشیاری و آگاهی می‌توان اقدام کلاه‌برداران را خنثی کرد.

• هرگز و هرگز اطلاعات کلید خصوصی (Private Key) کیف‌پولتان را با کسی درمیان نگذارید. برای مثال، کاربری در Reddit این موضوع را زمانی فهمید که ۲۲ اتریوم خود را در ایردراپ جعلی OmiseGo ازدست داد.
• برای هیچ حسابی پول ارسال نکنید. به‌یاد داشته باشید که ایردراپ فرایندی رایگان است و همان‌طورکه اسمش نشان می‌دهد، «باد‌آورده» است و هیچ ایردراپ معتبری برای مشارکت درخواست پول یا کمک مالی نمی‌کند.
• همیشه قبل از مشارکت در ایردراپ درباره آن کمی تحقیق کنید. ایردراپ‌ها معمولا فرایند زمان‌بری دارند؛ پس عجله نکنید و کمی بیشتر وقت بگذارید و درباره آن تحقیق کنید و کانال‌های ارتباطی رسمی توکن اهدایی را بیابید تا از صحت ایردراپ مطمئن شوید.
• حتما برای دریافت ایردراپ از کیف‌پول مجزا استفاده کنید تا ریسک حملات Dusting را به صفر برسانید. حملات داستینگ به‌طور خلاصه این‌گونه اجرا می‌شوند که مهاجم مقدار بسیار کمی رمزارز به آدرس کیف‌پول قربانی ارسال می‌کند و زمانی‌که این رمزارزها دریافت شوند، مهاجم می‌تواند کیف‌پول قربانی را تجزیه‌و‌تحلیل کند تا برای حملات بعدی آماده شود.
• مراقبت درباره نصب اپلیکیشن معرفی‌شده ایردراپ. اگر در فرایند ایردراپ لازم شد که کیف‌پول جدید و اختصاصی توکن ایردراپی روی گوشی هوشمند خود نصب کنید، حتما آن را از منابع معتبر مثل اپ‌استور و پلی‌استور دانلود کنید تا از آلوده‌شدن دستگاهتان جلوگیری کنید. برای مثال، دریافت پاداش معرفی کیف‌پول Tronlink، ازجمله ایردراپ‌هایی است که مستلزم نصب اپلیکیشن است.

آیا ایردراپ رمزارز به‌ضرر سرمایه‌گذار واقعی است؟

برای پاسخ به این پرسش باید با مفهوم سهام رقیق‌شونده (Stock Dilution) آشنا شوید. رقیق‌سازی سهام کابوس هر سرمایه‌گذاری است؛ زیرا در فرایند رقیق‌سازی سهم افراد کوچک‌تر و کم‌ارزش‌تر می‌شود. فرض کنید سروش دو سنگ خاص کاملا مشابه پیدا می‌کند و نام آن‌ها را سنگ‌های A B C می‌نامد. این سنگ‌ها نمونه مشابهی در دنیا ندارند و سروش مالک تمام ارزش بازار آن دو سنگ است. همسایه او از سنگ‌ها خوشش می‌آید و سروش یکی از آن‌ها را با قیمت ۱۰۰ هزار تومان به همسایه می‌فروشد و سنگ دیگر را به برادر کوچک‌تر خود هدیه می‌کند. حال، ارزش کل بازار سنگ‌های A B C مساوی با ۱۰۰ هزار تومان است که در عمل باعث می‌شود هر سنگ ۵۰ هزار تومان ارزش داشته باشد. سهم سنگ ۱۰۰ هزار تومانی همسایه تا ۵۰ هزار تومن رقیق شد؛ چون سنگ دیگر اصطلاحا ایردراپ شد.

مفهوم رقیق‌سازی عاملی است که موجب نگرانی سرمایه‌گذاران می‌شود. وقتی ICO با ۱۰۰ میلیون کوین راه‌اندازی می‌شود و سرمایه‌گذاران برای خرید ۹۰ میلیون آن‌ها به‌ازای هرکدام یک دلار پرداخت کنند و ۱۰ میلیون کوین باقی‌مانده بین سایر کاربران وفادار ایردراپ شود، ارزش بازار ۱۰۰ میلیون کوین برابر با ۹۰ میلیون دلار می‌شود و درنتیجه ارزش هر کوین بعد از ایردراپ ۰/۹۰ دلار خواهد شد و به‌ضرر افرادی است که هر کوین را یک دلار خریدند.

عامل دیگری که باید در استراتژی ایردراپ موردتوجه استارتاپ‌ها قرار گیرد، «هزینه جذب مشتری جدید» (Customer Acquisition Cost) است که آن را به‌اختصار با سرواژه CAC نشان می‌دهند. همان‌طورکه از اسمش می‌توان حدس زد، فرمول محاسبه هزینه احتمالی برای جذب مشتریان جدید است که ازطریق آن شرکت‌ها درباره تبلیغات و بازاریابی تصمیم‌گیری می‌کنند. درباره ایردراپ نیز باید گفت که بله، این استراتژی تاکتیکی است که مشتریان و کاربران جدید را با پلتفرم آشنا می‌کند. این شاخص معمولا با مبلغ زیادی آغاز می‌شود و رفته‌رفته با شناخته‌ترشدن شرکت و محصولات آن روند کاهشی پیدا می‌کند؛ اما چه میزان هزینه برای جذب مشتری جدید معقول است؟

برای برآورد هزینه مناسب جذب مشتری جدید باید دو مفهوم دیگر را بررسی کنیم: ۱. طول عمر مشتری (Customer Lifspan)؛ ۲. درآمد به‌ازای هر مشتری (Revenue per Customer). استارتاپ‌ها باید محاسبه کنند که با اهدای ایردراپ چه تعداد از مشتریان جذب پروژه می‌شوند و حاضر هستند همچنان از پروژه حمایت کنند. برای مثال، مشتریان شرکت مرسدس بنز درمقایسه‌با فیسبوک طول عمر کمتری دارند؛ زیرا هر فرد در فیسبوک یک حساب کاربری ایجاد می‌کند و تا آخر عمر از آن استفاده می‌کند؛ اما ممکن است خریدار خودرو مرسدس بنز بعد از چندین سال خودرو خود را تعویض کند.

این موضوع درباره ایردراپ‌ها بسیار ریسک‌پذیرتر است. غالبا کاربران دریافت‌کننده ایردراپ بلافاصله توکن‌های خود را تبدیل به توکن‌های رایج در بازار می‌کنند و همین موضوع باعث می‌شود طول عمر کاربران ایردراپ به‌شدت کم باشد و در مدت کوتاهی استارتاپ را از پا درآورد. بنابراین، استفاده از این استراتژی نیاز به بررسی تخصصی دارد و نمی‌تواند برای هر شرکتی مناسب باشد.

جمع‌بندی

هر دو استراتژی ICO و ایردراپ درنهایت با هدف جذب سرمایه و کاربر و معرفی استارتاپ‌های جدید اجرا می‌شوند. این استراتژی‌ها کم‌وکاستی‌هایی دارند؛ اما با مشارکت در ایردراپ، ریسک ازدست‌دادن پول و سرمایه بسیار کم است؛ ازاین‌رو، شاید موردتوجه افراد بیشتری قرار بگیرد. در استراتژی ICO سرمایه‌گذار باید مبلغی بپردازد؛ ولی در ایردراپ کاربران فقط باید زمان خود را صرف فعالیت در شبکه‌های اجتماعی کنند و به‌ازای آن توکن اهدایی دریافت کنند. برای مشارکت در ایرداپ‌ها حتما جانب احتیاط را رعایت کنید تا مبادا اطلاعات شخصی یا کنترل گوشی هوشمندتان به‌دست افراد فرصت‌طلب بیفتد. قطعا با رشد روزافزون تعداد ایردراپ‌ها به‌زودی سازمان‌های قانون‌گذار به این حوزه نیز ورود می‌کنند تا فضای امنی برای کاربران و استارتاپ‌ها ایجاد کنند.

دیدگاه شما کاربران دیجیتال مارک درباره پدیده ایردراپ چیست؟ آیا مشارکت در عرضه اولیه کوین یا ایردراپ را تجربه کرده‌اید؟

‌***

این مقاله حاوی توصیه یا پیشنهاد اقتصادی دیجیتال مارک نیست. خطر از‌دست‌دادن سرمایه در هر سرمایه‌گذاری وجود دارد و سرمایه‌گذار باید پس از مطالعه و تحقیق، خود تصمیم نهایی را اتخاذ کند و مسئولیت تبعات آن را بر‌عهده بگیرد.