از زمان ظهور بیتکوین در سال ۲۰۰۹، کلماتی مثل رمزارز یا بلاکچین وارد دایرهی لغات افراد جامعه شد. رمزارزهایی مثل بیتکوین با وجود نوسانهای فراوان قیمت، جایگاه خود را حفظ کردند. امروزه، هر بیتکوین هزاران دلار ارزش دارد و باتوجهبه ارزش فزاینده و توسعهی بیتکوین، افراد علاقهمند به آن هم روزبهروز افزایش مییابند؛ اما در درجهی اول آشنایی با روش امن ذخیرهسازی ارز دیجیتال بهویژه بیتکوین ضروری است.
برای ذخیرهسازی هر نوع رمزارزی ازجمله بیتکوین به یک کیفپول یا اصطلاحا والت نیاز است. والتهای رمزارز به شکلهای مختلفی مثل والت مبتنیبر وب، موبایل، دسکتاپ، کاغذی و والتهای سختافزاری هستند. تمام والتها صرفنظر از نوع، عملکرد یکسانی دارند.
والتهای سختافزاری و نرمافزاری
هر دو نمونهی والتهای سختافزاری و نرمافزاری اطلاعاتی را برای دسترسی به داراییهای رمزارزی در بلاکچین ذخیره میکنند. این اطلاعات کلیدهای خصوصی و عمومی را شامل میشوند. والتهای سختافزاری آیتمهای فیزیکی (اغلب از نوع درایو USB) هستند. Ledger Nano X و Trezor و KeepKey از والتهای سختافزاری محبوب بهحساب میآیند. والت سختافزاری ایمنترین نوع والت است و اگر قصد ندارید معامله کنید، بهترین انتخاب برای سرمایهگذاری انبوه است.
والتهای نرمافزاری نیز اپلیکیشنهایی هستند که میتوانید روی کامپیوتر یا تلفنهمراه خود دانلود و نصب کنید. والتهای نرمافزاری از رمزنگاری برای محافظت از اموال رمزارزی استفاده میکنند. والتهای نرمافزاری به والتهای داغ نیز معروفاند؛ درحالیکه والتهای سختافزاری از نوع والت سرد هستند. پلتفرمهای آنلاین گزینهی دیگری هستند که به نصب نیازی ندارند و دسترسی به آنها ازطریق مرورگرهای اینترنت امکانپذیر است.
انواع والت
- والتهای داغ: این نوع والتها از کلیدها (نوعی رمزنگاری مانند رمزعبور) استفاده میکنند که روی دستگاه ساخته و ذخیره میشود و به اینترنت دسترسی دارد. والتهای داغ از امکانات گستردهای برخوردار هستند؛ اما ایمنی آنها کمتر از والتهای سرد است.
- والتهای سرد: والتهای سرد از کلیدهایی استفاده میکنند که روی دستگاه ساخته میشوند. والتهای سرد یا والتهای سختافزاری روی دستگاههای فیزیکی ذخیره میشوند.
- والتهای میزبان: این نوع والتها روی سرور دیگری وجود دارند که از کنترل شما خارج هستند. والتهای میزبان مقاصد جذابی برای هکرها هستند؛ زیرا داراییها را روی سرور ذخیره میکنند. والتهای میزبان سطوح امنیتی مختلفی دارند؛ درنتیجه باید از امکاناتی آگاه باشید که هر والت میزبان ارائه میکند.
- والتهای غیرمتمرکز: در والت غیرمتمرکز، تنها صاحب حساب کلید والت رمزارز خود را دارد. والت غیرمتمرکز کاملا بدون نامبودن را تضمین نمیکند؛ اما برخلاف والت میزبان، برای ذخیرهسازی یا ارسال یا دریافت رمزارز به شخص ثالث نیازی ندارید؛ ازاینرو، ریسکهای امنیتی مرتبط هم کاهش مییابند.
معیارهای انتخاب والت
بزرگترین معیاری که هنگام انتخاب والت باید در نظر گرفت، روش استفاده از رمزارز است. اگر بهدنبال خرید و حفظ سرمایهی خود برای طولانیمدت هستید، بهترین گزینه والت سختافزاری است. بهعنوان یکی از استراتژیهای مدیریت ریسک، بهتر است پول کمتری در صرافیهای رمزارز نگه دارید و بیشتر سرمایهتان را در والتهای ایمن، آفلاین نگهداری کنید. حتی برای کاهش ریسک میتوانید چندین والت داشته باشید.
مزایای والتها
- صرافیها درمقابل والتهای رمزی: بخش زیادی از مالکان رمزارز از صرافیها بهعنوان والت خود استفاده میکنند.
- والتهای موبایل: با اینکه والتهای کریپتوی موبایل مناسب هستند و استفاده از آنها راحت است، آسیبپذیریهای امنیتی منحصربهفردی دارند. در درجهی اول، ممکن است تلفنهای همراه گم یا شکسته شوند. اگر کلید والت فقط روی تلفنهمراه ذخیره شده باشد، با شکسته یا گم شدن گوشی، والت هم برای همیشه از دسترس خارج خواهد شد. بااینحال، برخی والتهای موبایلی مثل Coinbase و Argent روشهایی برای ذخیرهسازی والت درصورت وقوع حادثه فراهم میکنند.
- چندارزی یا تک ارزی: بسیاری از مالکان رمزارز بیش از یک نوع رمزارز نگهداری میکنند. حفظ والتهای مجزا برای هر نوع رمزارز میتواند گیجکننده باشد؛ اما امروزه والتهایی وجود دارند که از انواع متعدد رمزارزها پشتیبانی میکنند.
انتخاب بهترین والت بیتکوین
بهترین والتهای بیتکوین معمولا ویژگیهای فراوانی دارند؛ ازجمله سهولت استفاده و امکانات قوی و ایمنی فراوان. باوجوداین، انتخاب بهترین گزینه میتواند کمی گیجکننده باشد؛ بهویژه اگر در دنیای رمزارزها تازهکار باشید. بهبیانساده، هنگام خرید ارزهایی مثل بیتکوین (BTC) یا اتر (ETH) یا دیگر آلتکوینها ازطریق صرافیها، به جایی امن برای ذخیرهسازی سرمایهی خود نیاز دارید. درادامه، بهترین والتهای سختافزاری و نرمافزاری را بررسی خواهیم کرد.
والت سختافزاری
والت سختافزاری دستگاهی الکترونیکی است که برای ایمنسازی رمزارزها طراحی شده و معمولا بهشکل درایو USB به کامپیوتر یا تلفن یا تبلت شما وصل میشوند. اگر دربارهی امنیت والت خود جدی هستید، والتهای سختافزاری گزینهی بسیار مناسبی هستند. هک این نوع والتها غیرممکن است و بهخوبی میتوانید روی داراییتان نظارت کنید. از معایب این نوع والت میتوان به صرف زمان طولانی انتقال سرمایه از والت سختافزاری به صرافی اشاره کرد؛ درنتیجه، معامله کار آسانی نخواهد بود. علاوهبراین، برای تهیهی این نوع والت باید هزینه کنید؛ درحالیکه اغلب والتهای نرمافزاری رایگان هستند. مهمتر از همه ریسک گمشدن یا ازبینرفتن والت سختافزاری وجود دارد.
بهترین والتهای سختافزاری
درادامه به بهترین والتهای سختافزاری اشاره خواهیم کرد.
Ledger Nano S
شرکت Ledger از زمان شروع فعالیتش در سال ۲۰۱۴ تاکنون، گامهای بزرگی برداشته است. Ledger Nano S گزینهای بینقص برای ذخیرهسازی رمزارز محسوب میشود که به صفحهنمایش LED برای ارزیابی پرداخت و تأیید PIN و احراز هویت دومرحلهای مجهز است. سیستمعامل منحصربهفرد این دستگاه BOLOS دارد و از ویندوز نسخهی ۷ و جدیدتر و مک ۱۰.۸ و جدیدتر و لینوکس هم پشتیبانی میکند. سختافزار لجر از انواع بهترین رمزارزها پشتیبانی میکند و استفاده از آن بهدلیل قابلیت USB آسان است. تنها عیب این دستگاه آن است که کامپیوتر باید به اینترنت باشد و اپلیکیشنها صرفا روی گوگل کروم اجرا میشوند.
Trezor One
Trezor One را شرکت SatoshiLabs واقع در جمهوری چک طراحی کرده و ساخته است. تیم ترزور اعتبار توسعهی اولین والت سختافزاری رمزارز با استفاده از رمزنگاری مدرن را بهخود اختصاص داد.صفحهنمایش این دستگاه LED و واسط کاربریاش ساده است و برای دسترسی به والت از PIN بهره میبرد. این دستگاه با ارائهی احراز هویت دومرحلهای امنیت بیشتری نیز ارائه میکند و با سیستمعاملهای ویندوز و مک و لینوکس سازگار است و پیش از ۵۰۰ آلتکوین را برای حفظ و ترید پیشنهاد میکند. ترزور هم مانند هر والت سختافزاری دیگری به اتصال کامپیوتر به اینترنت و اتصال ازطریق USB نیاز دارد.
KeepKey
یکی از دیگر رقبا در فضای والت سختافزاری KeepKey است. این والت را که یکی از زیرمجموعههای صرافی ShaftShift ساخته است و تمایزهای مهمی با رقبایش دارد. KeepKey سال ۲۰۱۵ ساخته شد و از مقیاسهای امنیتی قویتری درمقایسهبا لجر یا ترزور بهره میبرد. کیپکی فاقد سیستمعامل است و همین امر آن را دربرابر هرگونه بدافزاری ایمن میکند. درصورتیکه دستگاهی فاقد سیستمعامل باشد، آلودهکردن آن حتی با دستورالعملهای پیچیده تقریبا غیرممکن خواهد بود. با اینکه امنیت یکی از مزایای مهم کیپکی است، عیب آن دسترسی به تنها ۳۵ رمزارز است. همچنین، استفاده از آن بهسادگی اتصال آن به پورت USB کامپیوتر نیست.
Trezor Model T
اگر بهدنبال صرف هزینهی کمتری برای ایمنسازی داراییهای دیجیتالتان هستید، مدل T ترزور را انتخاب کنید. Staoshi Labs این والت نوآورانه را برای سهولت استفاده و معیارهای امنیتی بازطراحی کرده است. بزرگترین تفاوت این مدل با مدل اولیه واسط لمسی با سهولت کاربرد چشمگیر است. مدل T هم از پانصد کوین مختلف پشتیبانی میکند و از لایههای امنیتی بیشتری برخوردار است. حتی برای اتصال به دستگاه ازطریق USB نیز باید PIN را وارد کنید. مدل T علاوهبر امنیت فراوان، از کارت بازیابی هستهی دوازدهحرفی برخوردار است که امکان پشتیبانگیری از کوینها را درصورت فراموشی رمزعبور میدهد.
بهترین والتهای نرمافزاری
والت نرمافزاری اپلیکیشنی برای ذخیرهسازی بیتکوین یا رمزارزهای دیگر است. سهولت استفاده و ایمنی و سرعت این نوع والت درخورتوجه است. درادامه فهرستی از بهترین والتهای نرمافزاری همراهبا ویژگیها و لینک وبسایت آنها ارائه شدهاند. این فهرست نرمافزارهای تجاری (پولی) و متنباز (رایگان) را شامل میشود.
Coinbase
کوینبیس والت رمزارزی برای خرید، فروش، انتقال و ذخیرهسازی ارز دیجیتال است. این برنامه بهصورت ایمن طیف گستردهای از داراییهای دیجیتال را آفلاین ذخیره و از بیش از ۱۰۰ کشور پشتیبانی میکند. درحالحاضر، کوینبیس بیش از ۳۵ میلیون کاربر دارد. شعار کوینبیس دسترسی آسان و ایمن به ارز دیجیتال در هر زمان و مکانی است. این والت اپلیکیشنی برای دستگاههای اندروید و iOS دارد. یکی از معایب والت کوینبیس گیجکنندهبودن واسط کاربری آن است؛ اما بهطورکلی این والت امنیت فراوانی دارد.
Exodus
اگزودوس یکی از والتهای برتر دسکتاپ است. این والت از انواع متعددی از کوینها پشتیبانی میکند و منظم بهروزرسانی میشود؛ اما این والت کاملا متنباز نیست. اگزودوس از صدها رمزارز پشتیبانی میکند و برای دسکتاپ و پلتفرمهای موبایل iOS و اندروید میتوان از آن استفاده کرد. اگزودوس با طراحی آسان و مفهوم برای کاربران تازهکار خود را از والتهای دیگر متمایز کرده است.
یکی از ویژگیهای محبوب این والت، پشتیبانی از طیف گستردهای از آلتکوینها است. همچنین، این والت گزینهای یکپارچه برای مدیریت و مبادلهی مقادیر اندک رمزارزها است. ازجمله معایب اگزودوس نیز این است که کاملا متنباز نیست. اگزودوس کاملا رایگان است و از امکانات تعبیهشدهای مثل نمودارهای زنده بهره میبرد و با سیستمعاملهای ویندوز و مک و لینوکس سازگار است و برای امنیت بیشتر از والت سختافزاری Trezor هم پشتیبانی میکند.
Electrum
الکتروم از سال ۲۰۱۱ آغاز به کار کرد و با سیستمعاملهای ویندوز، مک، لینوکس و اندروید سازگار است. این والت یکی از کلاینتهای محبوب والت است و از قابلیت اتصال ایمن به سرورهای دیگر بهره میبرد. الکتروم از والت سلسلهمراتبی استفاده میکند؛ یعنی وقتی اولینبار اپلیکیشن را اجرا میکنید، هستهای شامل دوازده حرف متفاوت ایجاد میشود که براساس آن، کلیدهای لازم برای خرج و دریافت بیتکوین بهدست میآیند.
الکتروم هسته را با ایجاد والت ایجاد میکند و از شما میخواهد آن را یادداشت کنید. بدینترتیب، حتی اگر دسترسی به این نسخه از الکتروم را از دست دادید، بهراحتی میتوانید روی ماشین دیگر آن را نصب کنید و از کلید دوازدهحرفی هسته برای بازیابی بیتکوین خود استفاده کنید. الکتروم امکان رمزنگاری فایل والت را در طول مرحلهی ستاپ نیز فراهم میکند؛ اگرچه میتوانید درصورت تمایل این کار را انجام ندهید. همچنین، از الکتروم در حافظهی سرد برای ایجاد والت میتوانید استفاده کنید. یکی از معایب الکتروم وابستگی به سرورهای دیگر برای اطلاعات پرداخت است؛ درنتیجه، دربرابر انواع مشخصی از هک آسیبپذیر میشود.
Mycelium
مایسلیوم یکی از والتهای قدیمی و محبوب بیتکوین است که سال ۲۰۱۳ منتشر شد و صرفا روی دستگاههای موبایل کار میکند. مایسلیوم خود را بهعنوان والت پیشفرض بیتکوین معرفی میکند. اگرچه ادعای آن مبنیبر بهترین والت رمزارز در پلیاستور کاملا حقیقت ندارد، از امکانات برجستهای بهره میبرد. مایسلیوم کاملا متنباز است که یکی از قابلیتهای مهم والت رمزارزی است. این ابزار اجازه میدهد مدت زمان انتظار دلخواه برای تکمیل معامله را مشخص کنید. همچنین، توسعهدهندگان مایسلیوم بدون نیاز به پیچیدهشدن واسط کاربری، امکاناتی برای بهبود امنیت اضافه کردهاند.
Wasabi
واسابی والت بیتکوین متنباز و متمرکز بر حریم خصوصی است. این والت برای سیستمعاملهای ویندوز و macOS و لینوکس دردسترس است. قابلیت marquee واسابی پیادهسازی فرایند CoinJoin است. CoinJoin به واسابی کمک میکند با ترکیب کوینهای افراد مختلف در یک تراکنش، امنیت تراکنشها را بهبود دهد. CoinJoinها میتوانند اطلاعات را مخفی کنند و بدینترتیب، واسابی را به گزینهای محبوب برای حفظ حریم خصوصی تبدیل میکنند. برای پوشیدگی بیشتر تراکنشها، والت واسابی تراکنشها را ازطریق شبکهی بینام تور (Tor) ردیابی میکند که به مخفیسازی آدرس آیپی کاربر کمک میکند. واسابی والتی داغ بهشمار میرود؛ اما میتواند به گزینهای امن برای حفظ حریم خصوصی تراکنشهای بیتکوین تبدیل شود. بااینحال، این والت بهاندازهی دیگر والتهای رمزارزی شهودی نیست و باید قبل از استفاده از آن مستندات آن را بخوانید.
Atomic Wallet
اتمیک والت به مدیریت رمزارزهایی مثل بیتکوین، اتریوم، لایتکوین، XLM و ۳۰۰ کوین و توکن دیگر کمک میکند و سرعت مبادله و نقدینگی چشمگیری دارد. امنیت این والت نیز رضایتبخش است و ازطریق چت یا ایمیل پشتیبانی قدرتمندی ارائه میدهد.
والت کاغذی
اگر بابت هکرهای بدافزاری و دسترسی به والت خود نگران هستید، میتوانید از والتهای کاغذی استفاده کنید. البته دریافت والت کاغذی مختص کاربران پیشرفته است و شاید کاربر تازهکار والت کاغذی اشتباهی را دریافت کند که نتیجهاش میتواند ازبینرفتن سرمایه باشد.
نکات امنیتی
ایمنسازی بیتکوین یکی از گامهای مهم برای هر کاربری بهشمار میآید و انتقال داراییها به حوزهی دیجیتال با مشکلاتی همراه است. درادامه، بهترین اقدامها برای ایمنسازی داراییهای رمزارز را مرور میکنیم. با اینکه بسیاری از این مراحل اجباری نیستند، با دنبالکردن آنها میتوانید امنیت خود در دنیای کریپتو را بهشکل چشمگیری افزایش دهید.
رمزهای عبور (پیچیدگی و استفادهی مجدد)
پیچیدگی رمزعبور و استفادهی مجدد از رمزها دو معیار اصلی هستند که بسیاری از کاربران به آن توجه نمیکنند. پیچیدگی کم رمزعبور حساب شما را بیشتر درمعرض هک قرار میدهد. اگر برای تمام حسابهایتان از رمزعبور یکسانی استفاده میکنید یا برای هر حساب کمی آن را تغییر میدهید، خطر آسیبپذیری را افزایش میدهید. برای حل این مشکلات راهحل سادهای وجود دارد. از رمزهای عبور چهاردهحرفی استفاده کنید و هرگز از یک رمزعبور برای تمام حسابها استفاده نکنید. اگر بهخاطرسپردن تمام رمزها برایتان دشوار است، میتوانید از ابزار مدیریت رمزعبور مثل LastPass یا Dashlane استفاده کنید که به شما در تولید و ذخیرهسازی رمز کمک میکنند.
LastPass یکی از نرمافزارهای محبوب برای مدیریت رمزعبور است
حسابهای اختصاصی ایمیل
برای فعالسازی حساب هر صرافی یا سرویس آنلاین به آدرس ایمیل نیاز است. شما هم ممکن است مانند بسیاری از افراد از یک حساب ایمیل استفاده کنید که رمزعبوری پیچیده دارد؛ اما در اغلب نمونهها، هکر فقط با دسترسی به ایمیل میتواند رمزعبور حسابهای کاربری مرتبط را تغییر دهد. بنابراین، اگر مانند اغلب افراد سالها از یک ایمیل برای اغلب کارهای خود استفاده میکنید، احتمال هکشدنتان افزایش مییابد؛ بههمیندلیل، بهتر است ایمیلی جدید و اختصاصی برای حسابهای کریپتو خود در نظر بگیرید. سرویسهایی مثل ProtonMail و Tutanota رایگان هستند و رمزنگاری انتهابهانتها ارائه میدهند؛ اما اگر هم قصد دارید از جیمیل استفاده کنید، برنامهی Advanced Protection Program پیشنهادی گوگل را میتوانید فعال کنید.
از VPN استفاده کنید
شبکهی خصوصی مجازی یا VPN این روزها برای تمام افراد، بهویژه کاربران رمزارز یکی از ضروریات است. معمولا ISPها میتوانند تمام کارها و اقدامات افراد در اینترنت را رصد کنند و گاهی این اطلاعات را با اشخاص ثالث در میان بگذارند؛ اما ISP و دوستانتان، تنها ناظران اینترنت نیستند. هر شخصی که از شبکهی وایفای یکسان استفاده کند، میتواند وضعیت آنلاینتان را ببیند. با VPN میتوانید تمام این مشکلات را حل کنید. با استفاده از VPN، آدرس آیپی مستقیما دردسترس قرار نمیگیرد؛ بلکه میتوانید با آدرس آیپی دیگری روی اتصال رمزنگاریشده ارتباط برقرار کنید.
احراز هویت دومرحلهای
بهطورکلی، تنظیم احراز هویت دومرحلهای (۲FA) برای هر حساب از هر نوعی توصیه میشود؛ بهویژه اگر حساب مرتبط با سرویس کریپتو باشد. در مکانیزم ۲FA، باید تأیید کنید چه کسی هستید و کِی وارد حساب خود شدهاید. ۲FA رمزعبور و کد پیامکی ارسالشده به گوشی تلفنهمراهتان را شامل میشود.
Google Fi
سرویسهایی مثل Google Fi جایگزین مناسبی برای قراردادهای سنتی تلفنهمراه هستند. با Google Fi میتوانید بدون نیاز به احراز هویت دومرحلهای از تغییرات حسابتان جلوگیری کنید و ازآنجاکه در طرح Google Fi سیمکارتی در کار نیست، از حملات سیمکارتی در امان خواهید بود. بدینترتیب، هکرها نمیتوانند پیغامهای متنی شما را هایجک کنند و بر حسابهایتان مسلط شوند.
والتهای موبایلی
والتهای موبایلی مثل مایسلیوم، BRD ،Samourai ،Cryptonator و بسیاری از نمونههای دیگر باید مثل کیفپول فیزیکی در نظر گرفته شوند. بهتر است سرمایهی کمی در این والتها نگهداری کنید؛ زیرا این والتها بیشتر درمعرض خطر سرقت و تلفنهای همراه معمولا درمعرض خطر بدافزار قرار دارند.
حملات فیشینگ
اگر رمزارز دارید، هدف ایدهآلی برای حملات فیشینگ خواهید بود. فیسبوک و توییتر دو نمونه منابع برای نشانهگرفتن قربانیان احتمالی هستند. در این حالت، ممکن است ایمیلهایی از صرافیهای جعلی دریافت کنید. بهتر است هرگز ضمیمهی این ایمیلها را باز یا اطلاعات درخواستی را وارد نکنید و همیشه به نوع لوگو و حروفچینی و آدرس ایمیلیها دقت کنید. درصورتیکه شک دارید، با تیم پشتیبانی صرافی خود تماس بگیرید و از صحت ایمیل مطمئن شوید.
سختافزار پاک
مقالههای مرتبط:
بدافزارها تقریبا همهجا هستند و صرفنظر از توجه شما به جزئیات ممکن است دیر یا زود قربانی بدافزارها شوید. دراینصورت، بهتر است آنتیویروس فعالی روی دستگاهتان داشته باشید و اسکنهای منظم را اجرا کنید. آنتیویروسهای Malwarebytes و Roguekiller برای پیسی توصیه میشوند. بهطورکلی، ویندوز سیستمعاملی با کمترین ایمنی است؛ بههمیندلیل، بسیاری از کاربران حساس به لینوکس تمایل دارند.
خلاصه
در دنیای کنونی، ارزهای دیجیتالی به جایگاه خاصی رسیدهاند. امروزه، ارزش بیتکوین به هزاران دلار میرسد؛ اما برای سرمایهگذاری در حوزهی ارز دیجیتال، بهویژه ارز ارزشمندی مثل بیتکوین، باید با روشهای ایمن نگهداری از رمزارزها آشنا شد. والت به حافظهای برای ذخیره و نگهداری رمزارزها گفته میشود. والتها در سه دستهی سختافزاری و نرمافزاری و کاغذی قرار میگیرند. والتهای سختافزاری امنیت بیشتری از والتهای نرمافزاری دارند؛ اما ازآنجاکه دستگاههایی فیزیکی هستند، احتمال آسیب فیزیکی یا گمشدنشان هم زیاد است. افزونبراین، والتهای نرمافزاری بدون هزینه و در اغلب مواقع رایگان هستند. برای استفاده از والتها، باید نکات امنیتی متعددی مثل احراز هویت دومرحلهای و استفاه از ایمیل و رمزعبور اختصاصی را در نظر گرفت. با رعایت این نکات میتوان تا حد زیادی از نفوذ و حملات بدافزاری جلوگیری کرد.
***
این مقاله حاوی توصیه یا پیشنهاد اقتصادی دیجیتال مارک نیست. خطر ازدستدادن سرمایه در هر سرمایهگذاری وجود دارد و سرمایهگذار پس از مطالعه و تحقیق، خودش تصمیم نهایی را باید اتخاذ کند و مسئولیت تبعات آن را برعهده گیرد.
این مطالب صرفا از سایت zoomit کپی برداری شده است و جنبه اموزشی دارد
بررسی تخصصی لپ تاپبررسی تخصصی موبایلجعبه گشایی لپ تاپدیجیتال مارکدیجیتال مارک برترین فروشگاه اینترنتیفروش موبایلقروشگاه اینترنتیلنوونقد و بررسی لپ تاپ
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.