جهان در شب؛ تصاویر شگفت‌انگیز از آسمان تاریک

بابک تفرشی در سال ۱۹۷۸ در تهران متولد شد؛ سپس همراه‌با خانواده‌اش به بوستون، ماساچوست نقل مکان کرد. بابک اغلب در حال سفر است از قلب صحرا گرفته تا هیمالیا و قطب جنوب؛ هرکجا که آسمان شب به آن چیره باشد. این عکاس سربلند ایرانی به‌خاطر مشارکت جهانی در عکاسی از آسمان شب، جایزه‌ی لنارت نیلسون ۲۰۰۹ را دریافت کرد، در آن زمان این جایزه معتبرترین افتخار جهانی برای تصویربرداری علمی محسوب می‌شد. 

بابک با تأسیس برنامه‌ی «جهان در شب» (TWAN) بستر مناسبی برای انتشار عکس‌های عکاسان آسمان شب مهیا کرد؛ این برنامه که در سال ۲۰۰۷ آغاز شد یک تلاش بین‌المللی برای ارائه‌ی عکس‌های خیره‌کننده از منظره‌‌ی شبانه  در برابر جاذبه‌های آسمانی است. TWAN هزاران عکس زیبا، مجذوب‌کننده و واقعی از شب و فیلم‌های تایم‌لپس از زیباترین و تاریخی‌ترین مکان‌های جهان را در پس‌زمینه‌ی شبانه‌ی ستاره‌ها، سیارات و رویدادهای آسمانی ایجاد می‌کند و در معرض نمایش عموم قرار می‌دهد.

آسمان بی‌انتها بر فراز تمامی سرزمین‌ها یکسان به‌نظر می‌رسد و گواهی بر ماهیت یکپارچه‌ی کره‌ی زمین دارد. کسانی‌که در این برنامه‎‌های جهانی شرکت می‌کنند؛ می‌آموزند که بشریت را به‌عنوان خانواده‌ای متحد که در میان اقیانوس وسیع جهان در یک سیاره با هم زندگی می‌کنند، ببینند. این دیدگاه جهانی به ما انگیزه می‌دهد تا برای رسیدن به یک سیاره بهتر و آرام‌تر برای تمام ساکنان جهان تلاش کنیم.

شب، جهانی را پنهان و عالمی را آشکار می‌کند

در ادامه به معرفی بیشتر بابک تفرشی می‌پردازیم و برخی از زیباترین تصاویر ثبت‌شده توسط این هنرمند بااستعداد و شیفته‌ی آسمان تاریک را با هم مشاهده می‌کنیم. با دیجیتال مارک همراه باشید.

(برای دیدن تصاویر در ابعاد اصلی روی آن‌ها کلیک کنید)

• عنوان عکس: Artists Palette Under Stars
• تاریخ ثبت: دسامبر ۲۰۱۸
• لوکیشن عکاسی: آمریکا/ کالیفرنیا/ دره‌ی مرگ

• عنوان عکس: Cold But Crystal Clear
• تاریخ ثبت: فوریه ۲۰۱۷
• لوکیشن عکاسی: ایران/ کوهستان البرز/ دره‌ی الموت

تفرشی که از کودکی به نجوم علاقه‌مند بود، در سال ۱۹۹۱ و در سن ۱۳ سالگی هنگامی‌که برای اولین‌بار از طریق یک تلسکوپ کوچکی ماه را مشاهده کرد، شیفته‌ی شکوه آسمان شد. او در این باره می‌گوید:

من هنوز می‌توانم لحظه‌‌به‌لحظه‌ی آن شب که بالای آپارتمان در وسط تهران ایستاده بودم را به یاد بیاورم. در آن لحظه آنچه را که می‌دیدم باور نمی‌کردم؛ شگفت‌آور است که یک نگاه ساده به ماه می‌تواند زندگی آدم را برای همیشه تغییر دهد. از آن پس آسمان شب به خانه‌ی دوم من تبدیل شد (یا همان‌طور که همسرم اغلب به من یادآوری می‌کند، خانه اول من!). من در آسمان پرستاره، احساس آرامش، لذت و ابدیت می‌کنم. 

• عنوان عکس: Road to an Astronomer’s Paradise
• تاریخ ثبت: آوریل ۲۰۱۶
• لوکیشن عکاسی: آمریکای جنوبی/شیلی/بیابان آتاکاما، سررو پارانال 

• عنوان عکس: Galactic Reflections
• تاریخ ثبت: آگوست ۲۰۱۸
• لوکیشن عکاسی: آمریکا/ کالیفرنیا

• عنوان عکس: Grand Teton Grand Galaxy
• تاریخ ثبت: جولای ۲۰۱۳
• لوکیشن عکاسی: ایالات متحده/ گرند تیتون

بابک تفرشی بلافاصله پس از خرید اولین تلسکوپ خود، عکاسی از آسمان شب را در اوایل دهه ۱۹۹۰ آغاز کرد. به‌تدریج متوجه شد که علاقه‌ی واقعی او نه به عکاسی تلسکوپی بلکه به محیط شب و ترکیب آسمان شب با مناظر است؛ جایی‌که او می‌تواند هنر و علم، آسمان و زمین را ادغام و ارتباط بین این دو را بیان کند. او سفر به مکان‌هایی دور از آلودگی نوری که هنوز درخشش طبیعی شب در آن حفظ شده بود را شروع کرد و در‌عین‌حال مناطق شهری که آسمان شب به دلیل آلودگی نوری در آن‌ها ناپدید شده بود را نیز ثبت کرد. اولین عکس‌های آسمان شب تفرشی به‌طور عمده مسیرهای طولانی و چند ساعته ستاره‌ای بود که در فیلم‌های اسلاید با ISO پایین مانند Fujichrome Velvia 50 و Kodachrome 64 گرفته شده بود؛ اما چند سال بعد او توانست سایر عجایب آسمان شب مانند بارش شهاب سنگ، ستاره‌های دنباله‌دار‌ و ماه‌گرفتگی کامل را عکاسی کند.

• عنوان عکس: A River of Time
• تاریخ ثبت: اکتبر ۲۰۱۲
• لوکیشن عکاسی: ایالات متحده/ نیو همپشایر

• عنوان عکس: Hunting Petroglyph and Polaris
• تاریخ ثبت: دسامبر ۲۰۱۱
• لوکیشن عکاسی: ایران/ اصفهان/ سنگ‌نگاره‎‌های تیمره

• عنوان عکس: Clay, Orion, Moonlight
• تاریخ ثبت: ژانویه ۲۰۲۱
• لوکیشن عکاسی: ایالات متحده/ کلیسای جامع پارک ایالتی

• عنوان عکس: Hoodoo Galaxy
• تاریخ ثبت: ژانویه ۲۰۲۱
• لوکیشن عکاسی: ایالات متحده/ پارک ملی برایس کنیون

در مارس ۱۹۹۷ اتفاقی رخ داد که به یک نقطه‌ی عطف در حرفه‌ی تفرشی تبدیل شد؛ دنباله‌دار هیل-باپ سلطان آسمان شب شد. هیل-باپ به‌اندازه‌ای روشن بود که حتی از شهرهای بزرگ نیز به‌راحتی دیده می‌شد. تفرشی در این باره می‌گوید:

در ۱۹ سالگی، جوان‌ترین سردبیر مجله نجوم ایران بودم. عکسی که من از این دنباله‌دار در کوه‌های البرز گرفتم روی جلد چندین مجله ظاهر شد و همین باعث شروع کار حرفه‌ای من در عکاسی شد.

• عنوان عکس: Las Vegas Glow From Far Distance
• تاریخ ثبت: مارس ۲۰۱۹
• لوکیشن عکاسی: ایالات متحده/ دره‌ی مرگ

• عنوان عکس: The Reign of Waterfalls
• تاریخ ثبت: مارس ۲۰۱۹
• لوکیشن عکاسی: اروپا/ ایسلند

• عنوان عکس: Sailing Stones
• تاریخ ثبت: دسامبر ۲۰۱۸
• لوکیشن عکاسی: ایلات متحده/ دره‌ی مرگ

• عنوان عکس: Orion in Zion
• تاریخ ثبت: ژانویه ۲۰۲۱
• لوکیشن عکاسی: آمریکا/ پارک ملی زیون

• عنوان عکس: A Second of Northern Lights
• تاریخ ثبت: مارس ۲۰۱۷
• لوکیشن عکاسی: اروپا/ ایسلند

تفرشی در دانشگاه در رشته فیزیک تحصیل کرد. او طی کار ویراستاری خود چیزهای زیادی درباره‌ی روزنامه‌نگاری و ارتباطات علمی آموخت؛ اما وقتی صحبت از عکاسی می‌شود او عمدتاً یک خودآموخته است که از کارهای دو عکاس بزرگ الهام گرفته است.

بعد از دیدن عکس شگفت‌انگیز «Tetons and the Snake River» از آنسل آدامز که در سال ۱۹۴۲ ثبت شده بود، شروع به بررسی سبک او کردم و سعی کردم از آن به روش خودم تقلید کنم. عکاس دیگری که از او الهام گرفتم دیوید مالین، ستاره شناس بریتانیایی-استرالیایی و احتمالاً برجسته ترین عکاس نجومی جهان است. او پیش‌گام عکاسی رنگی از جهان عمیق روی فیلم شد، معماهای جدیدی را در آسمان شب کشف کرد و منبع الهام بسیاری از ما برای انجام عکاسی علمی در سراسر جهان شد. مالین به‌عنوان مشاور و عضو تیم پروژه‌ی جهان در شب از همان ابتدا ما را حمایت کرده است. 

• عنوان عکس: Stars Above Belem Tower
• تاریخ ثبت: دسامبر ۲۰۱۲
• لوکیشن عکاسی: اروپا/ پرتغال/ لیسبون

• عنوان عکس: Time Traveler
• تاریخ ثبت: سپتامبر ۲۰۱۶
• لوکیشن عکاسی: اروپا/ اسپانیا/ جزیره‌ی لاپالما

• عنوان عکس: Cosmic Ocean
• تاریخ ثبت: ژانویه ۲۰۲۰
• لوکیشن عکاسی: آمریکا/ آنتیگوآ و باربودا/ آنتیگوآ

تفرش در مورد سبک عکاسی خود توضیح می‌دهد:

برای من چهار عنصر یا ارزش اصلی در عکاسی وجود دارد: هنر، تکنیک، لحظه و داستان. هدف من این است که از تمام این عناصر در یک عکس شب استفاده کنم. برای حفظ ارزش لحظه و اصالت تصویر عمدتاً عکاسی تک نور انجام می‌دهم؛ با‌این‌حال بسیاری دیگر از عکاسان منظره‌ی شب، به‌ویژه نسل جوان ترجیح می‌دهند تصاویری با نوردهی‌هایی مختلف و نقاط فوکوس متفاوت را به‌صورت دیجیتالی ترکیب کنند. بعضی عکاسان حتی گاهی اوقات عناصر مکان‌های مختلف را با زمان‌های کاملاً متفاوت ترکیب می‌کنند. من به‌عنوان نوعی هنر به این شیوه احترام می‌گذارم؛ اما فکر می‌کنم اعتبار لحظه‌ای و مستند در این تصاویر از بین رفته است. 

• عنوان عکس: Tetons and Snake River, Planet Earth
• تاریخ ثبت: ژوئن ۲۰۱۳
• لوکیشن عکاسی: آمریکا/ گرند تتون

• عنوان عکس: Milky Way Meets Desert Sky
• تاریخ ثبت: آوریل ۲۰۱۴
• لوکیشن عکاسی: آمریکا/ شیلی/ لاسیا

• عنوان عکس: Stars Above Ahuramazda
• تاریخ ثبت: اکتبر ۲۰۰۷
• لوکیشن عکاسی: ایران/ فارس/ نقش رستم

• عنوان عکس: Our World of Shades and Silhouette
• تاریخ ثبت:  آگوست ۲۰۱۳
• لوکیشن عکاسی: اروپا/ یونان/ متئورا 

• عنوان عکس: The Milky Way over Meteora
• تاریخ ثبت:  آگوست ۲۰۱۳
• لوکیشن عکاسی: اروپا/ یونان/ متئورا 

• عنوان عکس: Autumn Sky over Greece
• تاریخ ثبت: آگوست ۲۰۱۳
• لوکیشن عکاسی: اروپا/ یونان/ متئورا 

• عنوان عکس: Billions of Other Worlds
• تاریخ ثبت: آگوست ۲۰۱۶
• لوکیشن عکاسی: آمریکا/ تپه‌ی آلاباما

• عنوان عکس: Whitewater and Green Aurora
• تاریخ ثبت: مارس ۲۰۱۷
• لوکیشن عکاسی: اروپا/ ایسلند

تفرشی آلودگی نوری چیره بر زمین را یکی از نگرانی‌های خود ‌می‌داند و در این باره می‌گوید:

شب طبیعی یک عنصر اساسی در محیط زیست ما است که به دلیل آلودگی نوری در جامعه مدرن به معنای واقعی کلمه در حال کمرنگ شدن است؛ این موضوع بر حیات حیوانات وحشی تأثیر منفی می‌گذارد. LEDها با رنگ غلیظ آبی که در بسیاری از خیابان‌های شهر در سراسر جهان وجود دارند باعث ایجاد مسائل جدی‌تر برای انسان می‌شوند. امروزه بیشتر آسمان‌های شهر خالی از ستاره‌ها هستند. تقریباً دو سوم از جمعیت انسانی در زیر آسمان‌های آلوده به نور مصنوعی زندگی می‌کنند که تاریکی کافی برای دیدن راه شیری را ندارد. با از دست دادن ارتباطمان با آسمان طبیعی شب، بهترین و عمیق‌ترین ارتباط را با مبدا و آینده‌ی خود از دست می‌دهیم. دیدن یک آسمان کاملاً تاریک، تجربه‌ای است که هر یک از ما باید آن را کسب کنیم؛ این لحظات در زندگی ما تبدیل به لحظاتی می‌شوند که هرگز آن را فراموش نخواهیم کرد.

• عنوان عکس: A Starry Night of Germany
• تاریخ ثبت: اکتبر ۲۰۱۴
• لوکیشن عکاسی:اروپا/ آلمان/ لیچ

• عنوان عکس: The Break of Dawn
• تاریخ ثبت: جولای ۲۰۱۳
• لوکیشن عکاسی: آمریکا/ گرند تتون

• عنوان عکس: Pele in the Distance
• تاریخ ثبت: آگوست ۲۰۱۵
• لوکیشن عکاسی:اقیانوسیه/ ایالات متحده/ پارک ملی هالیکالا

• عنوان عکس: Colorado River in Evening Twilight
• تاریخ ثبت: نوامبر ۲۰۱۳
• لوکیشن عکاسی:  ایالات متحده/ دره‌ی گلن

• عنوان عکس: Milky Way in Moonlight
• تاریخ ثبت: مارس ۲۰۱۶
• لوکیشن عکاسی: خاورمیانه/ عمان/ جبل شمس

• عنوان عکس: Rigel and Orion Nebula
• تاریخ ثبت: نوامبر ۲۰۱۹
• لوکیشن عکاسی: خاورمیانه/ عمان/ جبل شمس

• عنوان عکس: Aurora Fine Art
• تاریخ ثبت: مارس ۲۰۱۳
• لوکیشن عکاسی: اروپا/ نروژ/ ترومسو

• عنوان عکس: In the Arms of the Milky Way
• تاریخ ثبت: می ۲۰۱۰
• لوکیشن عکاسی: ایران/ قلعه‌ی الموت

• عنوان عکس: Billions Upon Billions of Stars
• تاریخ ثبت: جولای ۲۰۱۵
• لوکیشن عکاسی: اقیانوسیه/ استرالیا

• عنوان عکس: Dark Sun over Ternate
• تاریخ ثبت: مارس ۲۰۱۶
• لوکیشن عکاسی: اندونزی/ ترنیت

رمز مهم دیگری برای عكاسی مناظر شب، قرارگرفتن در مکان و زمان مناسب است. دانش ستاره‌شناسی و رصد‌ ستاره‌ها همراه‌با یک دیدگاه هنری همان چیزی است که باعث ایجاد عکس‌های دلربا می‌شود؛ عکسی که هم جنبه‌ی زیبایی و هم جنبه‌ی علمی دارد، یک تصویر هنری زیبا و یک ابزار آموزشی قدرتمند. فکر می‌کنم درآینده بیشتر جنبه‌ی روزنامه‌نگاری را به کار خود اضافه کنم یعنی ترکیبی از علم و هنر با روزنامه‌نگاری.

اگر از دیدن این تصاویر لذت بردید، می‌توانید کارهای دیگر بابک تفرشی را در اینستاگرام او دنبال کنید.

***

از اینکه در این قسمت از شاتر با دیجیتال مارک همراه بودید از شما متشکریم. خوشحال می‌شویم که نظرات و پیشنهاد‌ها‌ی خود را با ما در میان بگذارید.