روز شیراز کی است؟ همه چیز درباره روز شیراز در ۱۵ اردیبهشت در دیجیتال مارک

شورای شهر شیراز در آغاز دهه ۸۰ شمسی پیشنهاد نام‌گذاری روزی به نام شیراز را ارائه کرد که این امر با موافقت مجلس شورای اسلامی مواجه شد و به این ترتیب ۱۵ اردیبهشت‌ماه به نام روز شیراز در تقویم ملی ایران به ثبت رسید. این شهر تاریخی قرن‌ها فرهنگ را با خود یدک می‌کشد، همواره در زمینه علم و ادب و شعر سرآمد بوده و شخصیت‌های بزرگی را در دامان خود پرورش داده است. همه این ویژگی‌ها مزیدی بر علت شده‌اند تا نیمه اردیبهشت‌ به نام شیراز شناخته شود.

شهر شیراز قدمتی بسیار طولانی دارد، در واقع در الواح گلی عیلامی متعلق به ۲۰۰۰ سال پیش از میلاد که از جنوب غرب این شهر به دست آمده، به شهری به نام «تیرازیس» اشاره شده که در طول زمان به شیراز تغییر کرده است. علاوه بر این، خشتی عیلامی در سال ۱۳۱۴ در تخت‌جمشید پیدا شد که از قلعه‌ای به نام «تیرازیس» یا «شیرازیس» نام برده بود. جالب اینکه در مهره‌هایی که از محوط قصر ابونصر در کنار دشت شیراز کشف شد و به اواخر دوره ساسانی و اوایل دوره اسلامی تعلق داشت، نام شیراز به چشم می‌خورد.

عکاس: ناشناس

ویژگی‌های فرهنگی شهر شیراز چیزی کم از جنبه تاریخی آن ندارد و مصداق این موضوع را می‌توان احداث کتابخانه بزرگی در زمان عضدالدوله دیلمی دانست که کتاب‌های متعددی از علوم روز را در خود جای داده بود. شاید به همین دلیل باشد که شیراز برای قرن‌ها به دارالعلم و برج اولیا معروف بوده است؛ تا جایی که سعدی، شاعر و جهانگرد شیرازی، گفته بود:

چه شام و چه مصر و چه بر و چه بحر          همه روستایند و شیراز شهر

اهمیت شیرازی‌بودن را نیز می‌توان در این بیت از همام تبریزی درک کرد که می‌گوید:

همام را سخن دلنشین و شیرین است          ولی چه سود که بیچاره نیست شیرازی

یکی دیگر از ویژگی‌های فرهنگی شهر را می‌توان شکل‌گیری مکتب شیراز دانست؛ در واقع مصون‌ماندن این منطقه از حمله مغولان ایلخانی باعث شد که به‌عنوان محلى امن مورد توجه هنرمندان و دانشمندان قرار گیرد و همین موضوع به‌شکل‌گیری مکتب نگارگری شیراز اول انجامید.

با این اوصاف می‌توان فهمید که ثبت یک روز به نام شیراز در تقویم ایران تا چه اندازه مهم و لازم بوده است. در واقع با چنین اتفاقی، این شهر برای خود صاحب نامی شد تا به بهانه آن، فرصت مناسبی برای پاسداشت زیبایی‌ها، هنر و فرهنگ این دیار به‌وجود بیاید.

_{منبع عکس: خبرگزاری ایسنا (عکاس: هانیه حسین پور)}

از آنجا که اردیبهشت مصادف با جشن بهاربد و بهترین زمان سفر به شیراز است، انتخاب روز شیراز در این ماه یکی از تصمیم‌های خردمندانه شورای شهر شیراز بوده است. جشن میانه بهار یا بهاربد از جمله جشن‌هایی است که در ایران باستان برگزار می‌شد. در آن زمان تقویم گاهَنباری یا گاه‌شماری وجود داشت و هر سال بر اساس چهار فصل تقسیم‌بندی شده بود که اول و میانه‌ هر فصل جشن گرفته می‌شد. به این ترتیب، روز ۱۵ اردیبهشت به جشن بهاربد معروف بود. زرتشتیان نیز معتقد هستند که زرتشت در این روز پیام‌آور اهورامزدا می‌شود. علاوه بر این، طبیعت ایران در اردیبهشت به اوج زیبایی خود می‌رسد و به‌خاطر سرسبزی و عطر بهار نارنج، بسیاری از افراد اردیبهشت را برای گشت‌وگذار در شیراز انتخاب می‌کنند.

شروع اردیبهشت با زادروز سعدی شیرازی، شاعر سخن‌سرای ایران زمین و پایان آن با بزرگداشت ملاصدرای شیرازی، از فلاسفه شهیر کشور همراه است که اهمیت این ماه در شیراز را به‌خوبی نشان می‌دهد.

برنامه ‌های روز شیراز

عکاس: ناشناس

برنامه‌های روز شیراز مبتنی بر گرامی‌داشت وجهه فرهنگی و هنری شیراز است؛ به شکلی که با ایجاد نشاط برای مردم همراه باشد. روز شیراز برای چند سال به دست فراموشی سپرده شده بود، تا اینکه در سال ۱۳۹۵ با برگزاری برنامه‌ها متنوع و ویژه برنامه روز شیراز در خندوانه، مجددا بر سر زبان‌ها افتاد و باعث آشنایی بیشتر مردم سراسر ایران با آن شد. از جمله این برنامه‌ها می‌توان به بازدید رایگان از کلیه مکان‌های گردشگری و فرهنگی شیراز، حمل‌ونقل رایگان، تخفیف مراکز اقامتی، برگزاری کنسرت‌ها، طبخ غذاهای شیرازی و سنتی، کارگاه‌های خنده درمانی و مشاوره‌های گروهی اشاره کرد. همچنین برنامه‌های دیگری نظیر برپایی نمایشگاه‌های عکس از شیراز و شیراز قدیم، مسابقه‌های عکاسی و نمایشگاه‌های خوشنویسی نیز در دستور کار مسئولان قرار داشت.

شیراز شهر شعر و ادب محسوب می‌شود؛ شهری که بزرگانی همچون حافظ و سعدی را در خود جای داده و از همین روی یکی از برنامه‌های خاص این روز، برگزاری گردهمایی‌ها و برنامه‌هایی با محوریت شعر بوده است. برنامه‌های متنوعی همچون نمایشگاهی از کتابت و خوشنویسی اشعار حافظ، نمایشگاه مینیاتور، اجرای شب شعر و برنامه خوشنویسی روح القدس در حافظیه برپا شد.

جاهای دیدنی شیراز نیز از این جشن بی‌نصیب نماندند و به‌عنوان مثال نمایشگاهی از عکس‌های شیراز قدیم و نمایشگاه فرآیند تولید فرش دستباف در ارگ کریمخان زند به نمایش درآمد که باعث جلب توجه گردشگران ‌شد. 

عکاس: ناشناس

برگزاری جنگ‌های شبانه در محوطه باز باغ‌ها و ارگ‌ها، به‌خصوص در شب‌های خنک اردیبهشت‌ماه، برای هر بازدیدکننده‌ای جذابیت داشت. علاوه بر این، جشن‌ها و مسابقه‌های تفریحی برای کودکان و نوجوانان در پارک‌ها نظیر مسابقه بادبادک‌بازی نیز شوروحال وصف‌ناپذیری برای خانواده‌ها به ارمغان آورده بود. یکی از جذاب‌ترین برنامه‌هایی که تا به امروز در روز شیراز انجام شده، پرواز هم‌زمان بالون‌های رنگارنگ بوده است که از کشورهای اروپایی به ایران آورده شده بودند.

از اقدام‌های فرهنگی رایج در این روز نیز می‌توان به برگزاری نمایشگاه‌های مشاهیر و تجلیل از شیرازشناسان، رونمایی از کتاب‌ها، مسابقه‌های اسکیس معماری از آثار معماری شیراز و پخش فیلم‌های کارگردانان شیرازی اشاره کرد. شهرهای زیادی در دنیا به‌عنوان خواهرخوانده شیراز به حساب می‌آیند، نظیر وایمار آلمان، کوالالامپور مالزی، آکادیر مراکش، دوشنبه تاجیکستان و نیکوزیا قبرس که به همین منظور سفرای این کشورها در این مراسم حضور داشته‌اند. گرچه می‌توان پا را فراتر از این گذاشت و با دعوت از گردشگران و رسانه‌های این کشورها، ضمن افزایش ارتباط فرهنگی، روز شیراز را به آن‌ها معرفی کرد. ضبط برنامه‌های تلویزیونی در مکان‌های گردشگری شیراز و پخش آن‌ها از صدا و سیما جزو برنامه‌های روز و هفته شیراز بوده است تا توجه مخاطبان ملی و بین‌المللی به این شهر جلب شود.

تاثیر کرونا بر برنامه ‌های روز شیراز

عکاس: ناشناس

شیوع کرونا در برگزاری مراسم روز شیراز بی‌تاثیر نبوده است؛ به‌طوری که سال گذشته (۱۳۹۹) برنامه‌های روز شیراز برای مدت یک هفته در فضای مجازی برگزار شد. با توجه به ممنوعیت تردد و تعطیلی مراکز گردشگری و هنری و تاریخی، فضای مجازی این امکان را به شیرازی‌ها و علاقه‌مندان داد تا در جشن روز شیراز شرکت کنند.

عروسک‌گردانی عروسک‌های تاریخی شیراز در خانه‌های تاریخی، اجرای جشنواره تئاتر خانگی، برگزاری مسابقه‌های ورزش در خانه، ساخت استیکر اماکن گردشگری، ارائه کلیپ‌های یک تا دو دقیقه‌ای معرفی شیراز و نقاط کمتر دیده شده شهر و برگزاری کنسرت‌های آنلاین با اجرای خوانندگان مطرح شیرازی از جمله برنامه‌های مجازی سال ۱۳۹۹ بود.

منبع عکس: خبرگزاری ایسنا (عکاس: هانیه حسین پور)

دو فیلم مستند کوتاه با موضوع شیراز به نام «شعر شهر» و «رنگ شیراز» نیز به دست هنرمندان شیراز ساخته و از رسانه ملی و شبکه‌های مجازی منتشر شد. همچنین تکنولوژی ویدیو مپینگ به یاری تدارک‌بینندگان برنامه‌های مجازی شیراز آمد تا از این طریق نمای متفاوتی از شهر را در پس‌زمینه اجرای هنرمندان به نمایش بگذارند.

با تداوم بیماری کرونا و محدودیت‌های سفر و تردد در سال ۱۴۰۰ انتظار می‌رود امسال نیز برنامه‌های روز شیراز به‌صورت مجازی برگزار شود. از آنجا که روز و هفته شیراز مصادف با دهه پایانی ماه رمضان است، ظاهرا برنامه‌های امسال بیشتر به بزرگ‌داشت و معرفی شهر، جاذبه‌ها و افراد شاخص این دیار اختصاص داشته باشد و حال‌وهوای جشن و سرور کمتری در آن به چشم بخورد.

هدف از برگزاری روز شیراز

عکاس: ناشناس

اکثر برنامه‌ها و جشنواره‌هایی که به مناسبت روز شیراز برگزار می‌شود،‌ علاوه بر معرفی جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی، به نمایش سنت‌ها و آداب‌ورسوم مردم شهر می‌پردازند و باعث نشاط و سرزندگی آن‌ها می‌شوند. این برنامه‌ها نه‌تنها شیرازی‌ها را به انس و الفت با شهرشان دعوت می‌کند و به‌دنبال مشارکت بیشتر شهروندان برای تصمیم‌گیری در خصوص توسعه فرهنگی و اجتماعی شیراز است، بلکه می‌تواند پای گردشگران بیشتری را به شهر باز کند.

برندسازی برای روز شیراز نیز می‌تواند در برنامه این روز گنجانده شود تا با ساخت و تولید نمادهایی، شهروندان بتوانند از طریق آن‌ها علاقه خود به شهرشان را نشان دهند. این نماد می‌تواند در قالب‌ لباسی با طرح‌ «من شیراز را دوست دارم» یا «روز شیراز» باشد که تاکنون محقق نشده است.

عکاس: ناشناس

تنوع و جذابیت غذاها و خوراکی‌های شیرازی در حدی است که با برگزاری جشنواره‌های غذا می‌توان به تبلیغ این صنعت پرطرفدار پرداخت و باعث رونق بیش از پیش آن شد. از طعم فالوده شیرازی تا کلم‌پلویی که با سبزی‌های خاص شیرازی پخته شده است و تر حلوای لذیذ بر سر سفره افطار، همگی تجربه‌ای فراموش‌نشدنی از سفر به شیراز را برای گردشگران رقم می‌زنند.

اگر اهل شیراز هستید یا تاکنون در برنامه‌ها و جشن‌های روز شیراز شرکت کرده‌اید، در پایین این مقاله از کجارو می‌توانید تجربه و نظر خود را با مخاطبان ما در میان بگذارید.