ساعت آخرالزمان در فاصله ۱۰۰ ثانیه به نیمه‌شب باقی‌ ماند در دیجیتال مارک

تسلیحات هسته‌ای، همه‌گیری جهانی، شتاب‌گرفتن تغییرات اقلیمی؛ آیا تمام این‌ها به‌معنای نزدیکی بشر به آخر خط هستند؟ با وجود فجایع زیادی که از ابتدای سال ۲۰۲۰ شاهد آن بودیم، دست‌کم ازنظر عقربه‌های ساعت آخرالزمان، بشر در مسیر رو به جلوی خود به‌سوی آخرالزمان متوقف شده است.

ساعت آخرالزمان (ساعت قیامت) ساعت نمادینی است که در سال ۱۹۴۷ به ابتکار گروهی از دانشمندان راه‌اندازی شد تا معیاری برای فاصله‌ی بشر تا نابودی باشد. اعضای گروه بولتن دانشمندان اتمی هر سال تغییرات ساعت آخرالزمان را باتوجه‌به شرایط هر سال در مراسمی اعلام می‌کنند.

شمارش معکوس این ساعت به‌سمت نیمه‌شب است که نمادی از پایان فرضی جهان و مرگ بشر است. عقربه‌های ساعت آخرالزمان از زمان‌ به‌کارگیری در مقاطع مختلف تغییر کرده است؛ ولی در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ از هر زمان دیگری به نیمه‌شب نزدیک‌تر بوده است.

اعضای بولتن دانشمندان اتمی روز چهارشنبه (۸ بهمن) در کنفرانس مطبوعاتی اعلام کردند که امسال عقربه‌های ساعت آخرالزمان را به جلو نمی‌برد تا زمان این ساعت نمادین در همان فاصله‌ی ۱۰۰ ثانیه تا نیمه‌شب باقی بماند.

ازنظر ساعت آخرالزمان، بشر از هر زمانی دیگر در بیش از ۶۰ گذشته به پایان کار نزدیک‌تر است. به‌نقل از لایو ساینس، با وجود کنترل‌نشدن همه‌گیری جهانی کرونا در کشورهای مختلف جهان، پیشرفت‌های اندک برای محدودکردن تسلیحات هسته‌ای و همین‌طور کاستن از اثرهای مخرب تغییرات اقلیمی، بولتن دانشمندان اتمی بازهم تصمیم گرفت زنگ هشدار را همچنان در زمان کنونی نگه دارد.  

راشل برانسون، رئیس و مدیر اجرایی بولتن دانشمندان اتمی، دراین‌باره گفت بیماری کرونا دغدغه‌ تازه‌ای است که به فهرست نگرانی‌های بشر در سال ۲۰۲۰ افزوده شد. اگرچه تلاش‌هایی برای کنترل بیماری کرونا انجام گرفته است، سرایت سریع و کُشندگی آن به‌خوبی نشان داد بسیاری از کشورهای جهان آمادگی لازم برای مقابله با این بیماری مهلک را ندارند. برانسون می‌افزاید:

دولت‌های سرتاسر جهان به‌درستی ازپس مسئولیت خود [در قبال همه‌گیری کرونا] برنیامدند و همکاری‌های لازم را نکردند و درنتیجه نتوانستند از سلامت و رفاه شهروندان خود حفاظت کنند. اگرچه بیماری کرونا بالاخره عقب خواهند نشست، همچنان به‌صورت زنگ بیدارباشی عمل می‌کند که به‌وضوح به ما نشان می‌دهد دولت‌مردان به‌هیچ‌وجه آمادگی لازم برای مقابله با همه‌گیری‌های آتی را ندارند.

سوزان سولومون، استاد مطالعات زیست‌محیطی از مؤسسه فناوری ماساچوست، نیز در کنفرانس روز چهارشنبه اظهار کرد انتشار گازهای گلخانه‌ای جهانی که عامل اصلی تغییرات اقلیمی است، موقتا حدود ۱۷ درصد کاهش یافت؛ ولی دوباره به همان روند سابق بازگشت. میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای در پایان سال ۲۰۲۰ تقریبا ۴ درصد از سال گذشته کمتر بود؛ اما انتظار می‌رود با برون‌رفت از اوضاع کنونی همه‌گیری دوباره افزایش یابد. درهرصورت، قاعدتا کاهش انتشار آلاینده‌ها به‌دلیل وقوع همه‌گیری جهانی نمی‌تواند برنامه‌ی پایداری برای آینده باشد.  

بشر از هر زمانی دیگری به پایان کار نزدیک‌تر شده است

در همین مراسم، استیو فِتر، استاد سیاست‌گذاری عمومی در دانشگاه مریلند و از اعضای بولتن دانشمندان اتمی، هم اعلام کرد خطر یکی از بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین تهدیدات بشر، یعنی تسلیحات هسته‌ای همچنان به‌طور نامقبولی زیاد است.

دولت آمریکا برای توسعه تسلیحات هسته‌ای خود بیش از یک‌تریلیون دلار هزینه کرده و روسیه تقریبا ۱۰۰۰ سلاح هسته‌ای دراختیار دارد که می‌تواند در چند دقیقه تمامشان را پرتاب کند. در همین حال، انتظار می‌رود کشورهایی همچون چین، هند، کره‌شمالی و پاکستان هم به توسعه زرادخانه‌های تسلیحات هسته‌ای خود ادامه دهند.

فتر می‌افزاید نوسازی و گسترش زرادخانه‌های هسته‌ای در چندین کشور به‌همراه فقدان تلاش‌های دیپلماتیک برای کاهش خطرهای تسلیحات هسته‌ای، احتمال بروز فاجعه را افزایش داده است. براساس برآورد بولتن دانشمندان اتمی، احتمال وقوع جنگ هسته‌ای که خطر همیشگی در ۷۵ سال اخیر بوده، در سال ۲۰۲۰ نیز افزایش داده است.

هر ساله برای اعلام زمان ساعت آخرالزمان، هیئت علمی و امنیتی بولتن دانشمندان اتمی نشستی با هئیت حامیان بولتن متشکل از ۱۳ برنده نوبل برگزار می‌کند. در سال‌های اخیر، شاهد جلورفتن عقربه‌های ساعت به نزدیکی نیمه‌شب بوده‌ایم. در سال ۲۰۱۸، عقربه‌های ساعت جلو برده شدند تا زمان دو دقیقه تا نیمه‌شب را نشان دهد.

آخرین و تنها باری که قبلا عقربه‌های آخرالزمان این‌قدر به نیمه‌شب نزدیک شده بودند، به سال ۱۹۵۳ بازمی‌گشت؛ دورانی که اوج کشکمش‌های بین ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی بود. در این دوران، دو ابرقدرت جهان اولین بمب‌های هیدروژنی خود را در فاصله‌ی کمتر از شش ماه از هم آزمایش کردند تا بشر از هر زمانی دیگری به آخرالزمان هسته‌ای نزدیک‌تر شود.

^{اعضای بولتن دانشمندان اتمی زمان ساعت آخرالزمان را در همان زمان سال ۲۰۲۰ نگه داشتند}

عقربه‌های ساعت در سال ۲۰۱۹ تغییری نکردند؛ ولی دوباره در سال ۲۰۲۰ به جلو برده شدند تا بازهم تأکیدی بر وضعیت اضطراری جهان شده باشد؛ وضعیتی آشفته‌ و نپذیرفتنی که به تعبیر بولتن دانشمندان اتمی دیگر جای هیچ‌گونه خطا یا تعللی را باقی‌ نمی‌گذارد.

اِلن جانسون سیرلیف، برنده جایزه صلح نوبل و رئیس‌جمهور سابق لیبریا و از اعضای هیئت‌مدیره سازمان بهداشت جهانی، هم درباره این موضوع گفت اگرچه عقربه‌های ساعت برای ۲۰۲۱ به جلو برده نشدند، تهدیدات کنونی برای بشر همچنان به قوت خود باقی هستند. سیرلیف درادامه صحبت‌هایش در کنفرانس مطبوعاتی افزود: «آنچه سال گذشته بر ما رفت، نشان می‌دهد که دیگر توانی برای اتلاف وقت نداریم. نسل‌های آتی این حجم از انفعال ما دربرابر تهدیدات را درک نخواهند کرد و نخواهند بخشید.»

هنگامی‌که ساعت آخرالزمان در سال ۱۹۴۷ اولین‌بار روی جلد نشریه‌ی بولتن دانشمندان اتمی چاپ شد، عقربه‌های آن ۷ دقیقه به نیمه‌شب را نشان می‌داد. در آن زمان، تصور می‌شد که تسلیحات هسته‌ای بزرگ‌ترین تهدید بشر است. فدراسیون دانشمندان آمریکایی در گزارش سال ۲۰۲۰ خود عنوان کرد اگرچه تسلیحات هسته‌ای موجود در زرادخانه‌های جهان از دوران جنگ سرد به این سو کاهش پیدا کرده، همچنان بیش از ۱۳ هزار کلاهک هسته‌ای در دنیا باقی‌مانده است. ۹۱ درصد تسلیحات هسته‌ای جهان به کشورهای آمریکا و روسیه تعلق دارند که با وجود کاسته‌شدن از حجم تنش‌ها درمقایسه‌با دوران جنگ سرد بازهم در حوزه‌های مختلف همچنان شاهد رویارویی‌های این دو ابرقدرت هستیم.

مقاله‌های مرتبط:

کارشناسان بولتن دانشمندان اتمی امروز عامل احتمالی دیگر برای وقوع فاجعه در جهان را «تغییرات اقلیمی» می‌دانند. فناوری‌های مخرب، گسترش شبکه‌های اجتماعی که موجب گسترش شدید اطلاعات و اخبار غلط و بی‌اعتمادی به رسانه‌ها و جامعه علمی می‌شوند، شیوع گسترده راست‌گرایی افراطی در سال ۲۰۲۰ که منبع گسترش فزاینده‌ خشونت و تروریسم و نابه‌سامانی‌های اجتماعی بوده و البته بیماری‌های عفونی همچون کرونا از دیگر عوامل این مسئله به‌شمار می‌آیند. طبق آخرین آمار دانشگاه جانز هاپکینز، شمار مبتلایان به ویروس کرونا در سرتاسر جهان به بیش از ۹۹ میلیون نفر رسیده که متأسفانه ازاین‌بین بیش از ۲ میلیون نفر جان خود را از دست دادند.

درکنار کرونا که خطر آن هنوز فروکش نکرده، تأثیرات مخرب تغییرات اقلیمی باعث شد تا ناسا سال ۲۰۲۰ را به‌عنوان گرم‌ترین سال تاریخ اعلام کند. بدین‌ترتیب، سال ۲۰۲۰ به‌همراه سال ۲۰۱۶ رکوردار گرم‌ترین دمای کره‌‌ی زمین از زمان به‌کارگیری ابزارهای مدرن برای ثبت دما شدند. میانگین دمای کره‌ی ‌زمین از اواخر قرن نوزدهم تاکنون، ۱/۲ درجه سانتی‌گراد افزایش پیدا کرده است. در همین حال، دمای سالانه زمین هم در ۴۴ سال گذشته در مقایسه با میانگین قرن بیستم بیشتر بوده است.

در سال ۲۰۲۰، ورقه‌ی یخی شمالگان فرو پاشید و جنگل‌های استرالیا به‌طرز کاملا بی‌سابقه‌ای در شعله‌های آتش سوختند تا این کشور ۲۰ درصد از کل جنگل‌ها و مراتع خود را از دست بدهد و فصل طوفان‌های اقیانوس اطلس هم به رکورد بی‌سابقه ۳۰ طوفان رسید تا وضعیت سیاره آشفته‌تر از هر دوره‌ دیگری باشد.

اعضای بولتن دانشمندان اتمی در کنفرانس مطبوعاتی اعلام کردند با وجود وحشتناکی وضعیت پیش ‌رو، تمامی این تهدیدات را انسان انجام داده است؛ ازاین‌رو، راه‌حل‌‌ آن‌ هم در دست خود اوست تا بتواند ازطریق تلاش‌ جمعی و ابتکار و نوآوری و اراده به این مهم دست پیدا کند. سیرلیف درپایان کنفرانس بولتن دانشمندان اتمی رو به حضار گفت: «امروز ما فرصتی برای شروع دوباره و پذیرفتن و درس‌گرفتن از اشتباهات گذشته و کسب آمادگی بهتر برای تهدیدات آتی را داریم.»