معرفی کتاب «راهنمای تولید ناب؛ چگونه با حداقل محصول پذیرفتنی، به نوآوری بپردازیم؟» – دیجیتال مارک

تولید محصولات عالی بسیار دشوار است. همه‌ی ما با آمارهای جدیِ درصد فراوان شکست در محصولات جدید آشنا هستیم. به‌ازای هر داستان موفقیت‌آمیزی که از اپل و گوگل و فیسبوک می‌شنوید، محصولات شکست‌خورده‌ی بی‌شماری وجود دارند که به تعطیلی شرکت‌ها منجر می‌شوند. اگر در گروهی بودید که محصول دلخواه مشتریان را تولید کرده‌اید، می‌دانید درباره‌ی چه احساس خوشایندی صحبت می‌کنیم.

موقعیتی را تصور کنید که کاربرانِ احساساتی از صحبت درباره‌ی محصولاتتان دست نخواهند کشید. استانداردها و معیارهای تجاری شما در جهت درست در حال رشد است. برای هم‌سطح نگه‌داشتن خود با تقاضای زیاد بازار تلاش می‌کنید. مشتریان محصولاتتان را می‌خواهند و برای آن ارزش قائل‌اند. وضعیت بسیار خوبی است. این‌طور به نظر نمی‌رسد؟ بااین‌حال، حقیقت تلخ این است که تعداد کمی از محصولات چنین سرنوشتی دارند. سؤال این است: چرا ساخت محصول دلخواه مشتریان دشوار است؟ چرا عمده‌ی محصولات شکست می‌خورند؟

محور و ساختار اصلی کتاب ذکرشده بر این مفهوم استوار است که دلیل اصلی شکست محصولات این است که آن‌ها نیاز مشتری را بهتر از گزینه‌های دیگر برآورده نمی‌کنند. این مسئله ماهیت تناسب محصول‌بازار (Product- Market Fit) است. 

یکی از کتاب‌های برتری که می‌توان در زمینه‌ی تولید محصول با رویکرد استارتاپ ناب معرفی کرد، کتاب The Lean Product Playbook اثر دن اولسون است که سؤالات و ابهامات اساسی موجود در کتاب‌های دیگر را با فرمول و راه‌حل پاسخ می‌دهد. به‌عبارت‌دیگر، اولسون در این کتاب نحوه‌ی اعتبار‌سنجی ایده‌ها را حتی قبل از اجرا و با مثال‌ها و روش‌های گوناگون به مخاطب می‌آموزد.

کتاب «راهنمای تولید ناب» به شما می‌آموزد چگونه با حداقل محصول پذیرفتنی (MVP) و بازخورد سریع مشتری نوآوری کنید. دن اولسن در این کتاب بعد از مفاهیم پایه‌ی تولید محصول، فرایند تولید ناب و مراحل و ملزومات آن را تشریح می‌کند و در‌نهایت روش طراحی و تولید محصول بهینه را آموزش می‌دهد.

معرفی کتاب «راهنمای تولید ناب»

کتاب «راهنمای تولید ناب» برای تکمیل اطلاعات مخاطبانی است که خواهان تولید محصولی ناب با استفاده از اصول استارتاپ ناب هستند. این کتاب با رویکردی به استارتاپ ناب، درباره‌ی توسعه‌ی مشتری، تجربه‌ی کاربردی رویکرد ناب، تفکر طراحی، مدیریت محصول، طراحی تجربه‌ی کاربری و توسعه‌ی چابک بحث می‌کند. کتاب یادشده در سه بخش تنظیم شده است:

• بخش اول مفاهیم اساسی و ایده‌ی اصلی تناسب محصول بازار و فضای مسئله و پاسخ را بیان می‌کند.
• بخش دوم درباره‌ی فرایند تولید ناب بحث می‌کند و در شش گام درباره‌ی اصول طراحی عالی UX و چگونگی بهبود مداوم تناسب محصول بازار محصول و مطالعه‌ی موردی دقیق انتها‌به‌انتها با استفاده از فرایند تولید ناب توضیح می‌دهد.
• بخش سوم راهنمایی‌هایی درباره‌ی ساخت و بهینه‌سازی محصول به‌منظور به‌کارگیری پس از اعتبارسنجی تناسب محصول بازار با پروتوتایپ MVP ارائه می‌کند. همچنین، درباره‌ی چگونگی ساخت محصول با استفاده از توسعه‌ی چابک بحث می‌کند که خود پوشش‌دهنده‌ی سنجش و یکپارچگی پیوسته و اجرای پیوسته است.

کتاب «راهنمای تولید ناب» راهنمایی گام‌‌به‌گام و شفاف برای کمک به ساخت محصولات موفق و فروش حداکثری است. به تمامی ابزار و وسایلی فکر کنید که سال گذشته از آن‌ها استفاده کرده‌اید. کدام‌یک را دوست دارید و از کدام‌یک متنفرید؟ اصلا کدامشان را به‌یاد می‌آورید؟ اگر شما هم مثل اغلب مردم باشید، در‌واقع بخش بسیار کوچکی از وسایل دلخواهتان را استفاده می‌کنید. دن اولسن کتاب «راهنمای تولید ناب» را برای پر‌کردن شکاف موجود در دانش افرادی نوشته است که خواهان تولید محصول با استفاده از اصول استارتاپ‌ ناب هستند.

برای ساخت محصول به تعداد زیادی پارامتر درست نیاز است؛ ازاین‌رو در این کتاب، علاوه‌بر فرایند تولید ناب راهنمای جامعی‌ از موضوعات مهم بررسی می‌شود. این کتاب شما را در توصیفِ طراحی تجربه‌ی کاربری و توسعه‌ی چابک نیز همراهی خواهد کرد. به‌علاوه پوشش دقیقی از تحلیل‌ها و چگونگی استفاده از معیارها برای بهینه‌سازی محصول در‌اختیارتان قرار خواهد داد.

راهنمایی‌های ارائه‌شده در این کتاب بیشتر برای توسعه‌دهندگان نرم‌افزارها مفید است؛ بااین‌حال، به دسته‌ی محصولات دیگر همانند سخت‌افزارها و تکنولوژی‌های پوشیدنی (عینک تصویر مجازی، ساعت هوشمند و…) و حتی محصولات غیر‌فنی نیز مربوط است. همچنین، این راهنما برای بازه‌ی گسترده‌ای از موارد تجاری مانند بنگاه تجاری (سازمان به مصرف‌کننده) (B2C) و بنگاه به بنگاه (B2B) کاربردی است.

به‌طورکلی، اگر به‌دنبال ساخت محصولاتی موفق و خلاقانه‌اید، خواندن این کتاب می‌تواند برایتان بسیار مفید باشد؛ زیرا آموزه‌های کتاب راه شناسایی تناسب محصول و بازار و ارائه‌ی حداقل محصول پذیرفتنی و سپس بهبود نظام‌مند آن در طول زمان است. دن اولسن توسعه‌ی محصول را ساده و منطقی بیان کرده و با این کتاب، رویکرد استارتاپ ناب را به سطح جدیدی رسانده است. کتاب «راهنمای تولید ناب» راهنمایی جامع و دقیق برای دستیابی به تناسب هرم محصول و بازار و تولید دلخواه مردم است.

بخشی از کتاب «راهنمای تولید ناب»

در طول دوره‌ی کاری‌ خود، روی محصولات متفاوتی کار و مطالعه کرده‌ام. وقتی به عامل اصلی شکست محصولات دست پیدا کردم، الگویی در آن ظاهر شد. دلیل اصلی شکست محصولات این است که آن‌ها نیاز مشتری را بهتر از گزینه‌های دیگر برآورده نمی‌کنند. این مسئله ماهیتِ تناسب محصول‌بازار ( product-market fit) است. مارک اندرسن (Mark Anderson)، از Netscape، این اصطلاح را اولین‌بار مطرح و ادعا کرد استارتاپ‌ها «به‌دلیل دست‌نیافتن به تناسب محصول‌بازار» شکست می‌خورند.

رویکرد استارتاپ‌ ناب که اریک ریس (Eric Ries) شروع کرد، به شهرتِ ‌ایدئولوژی تناسب محصول‌بازار و اهمیت دستیابی به آن کمک شایانی کرد. یکی از دلایلی که ایده‌ی مذکور با واکنش مثبت همگانی روبه‌رو شد، این بود که مردم می‌دانند ساخت محصول موفق بسیار دشوار است. من نیز از اصول رویکرد استارتاپ‌ ناب بسیار حمایت می‌کنم. بسیاری از افراد اولین مرتبه‌ای که ‌ایده‌های استارتاپ‌ ناب را می‌شنوند، بسیار مشتاق‌اند آن‌ها را امتحان کنند. با تعداد زیادی از این افراد مشتاق صحبت که در پی یافتن دقیق چگونگی انجام آن بودند. آن‌ها این مفاهیم باارزش را درک می‌کنند؛ اما نحوه‌ی به کار بستن آن را نمی‌دانند.

هرم تناسب محصول‌بازار

چهارچوبی که از آن با عنوان هرم تناسب محصول‌بازار یاد می‌کنم، این تناسب را به پنج مولفه‌ی اساسی تقسیم می‌کند: ۱. مشتری نهایی‌ شما؛ ۲. نیازهای برآورده‌نشده‌ی مشتریان‌ شما؛ ۳. ارزش پیشنهادی شما؛ ۴. مجموعه‌ویژگی‌های شما؛ ۵. تجربه‌ی کاربری‌ شما (UX). در‌واقع، هریک از این‌ها فرضیه‌ای آزمودنی است و رشته‌ای منطقی میان آن‌ها مبتنی‌بر چگونگی ارتباطشان با یکدیگر و منتج‌شدن به سلسله‌مراتبی وجود دارد که در هرم نشان داده شده است.

فرایند تولید ناب

پس از ایجاد هرم تناسب محصول‌بازار، فرایندی تکراری و ساده را برای بهره‌مندی از آن طراحی کردم و نامش را فرایند تولید ناب گذاشتم. این فرایند شما را در هر لایه از هرم، از پایین تا بالا راهنمایی و به شما کمک می‌کند فرضیه‌های خود را برای هر مؤلفه‌ی اصلی تناسب محصول‌بازار به‌دقت مشخص و آزمایش کنید.

به گفته‌ی اولسن، فرایند تولید ناب شش مرحله اساسی دارد:

• تعیین مشتری نهایی
• شناسایی نیازهای برآورده‌نشده‌ی مشتریان
• تعریف ارزش پیشنهادی
• تعیین مجموعه‌ویژگی‌های حداقل محصول پذیرفتنی (MVP) خودتان
• ساخت نمونه‌ی MVP خودتان
• آزمایش بخش MVP با مشتریان

این کتاب هر گام فرایند را با مثال‌های واقعی مرتبط شرح خواهد داد. همچنین، بخشی را برای به‌اشتراک‌گذاری نمونه‌ی موردی دقیق و جامع از به‌کار‌گیری فرایند اختصاص داده است. یکی از روش‌های قدرتمند در تقسیم بازار، روش نیاز‌محور است. با استفاده از این روش، بازار را به بخش‌هایی با نیازهای متمایز تقسیم خواهید کرد. برای مثال، شرکت Dropcam، سازنده‌ی دوربین‌های بی‌سیم مقرون‌به‌صرفه و با کاربری ساده را در نظر بگیرید. کسی می‌گوید که به‌عنوان پدر یا مادر از Dropcam برای نظارت و مراقبت از کودکانم در وقت خواب استفاده می‌کنم؛ زیرا بدون نیاز به رفتن تا اتاقشان می‌توانم تصویر و صدایشان را ازطریق برنامه‌ای در گوشی هوشمندم ببینم و بشنوم. دیگران از همین دوربین‌های Dropcam برای اهداف امنیتی در خانه‌شان استفاده می‌کنند. همچنین، افرادی که حیوانات خانگی دارند، از این دوربین‌ها هنگام سفر و به‌منظور بررسی وضعیت حیوانشان استفاده می‌کنند؛ در کسب‌و‌کار از این دوربین‌ها در زمان بسته بودن شرکت یا در زمان کار و برای پیشگیری از رفتارهای ناصحیح مانند دزدی استفاده می‌کنند.

به‌طورکلی، هرچقدر هم تلاش کنید، با استفاده از توصیفات جمعیت‌شناختی یا روان‌شناختی نمی‌توانید به تعریفی دقیق و مشخص دست پیدا کنید که تمامی این دسته‌های نامتجانس مشتریان را در‌بر بگیرد. باوجوداین، زمانی‌که از زاویه‌ی تقسیم نیاز‌محور به بحث نگاه کنیم، تمامی این افراد را در دسته‌ی متحدی از مشتریان خواهیم یافت که به دیدن مکانی دیگر از طریق دوربین نیاز دارند. با اینکه تمامی آن‌ها نیازهای مهم مشترکی دارند، وقتی با دقت به آن‌ها نگاه کنیم، هر‌کدام از این دسته مشتریان نیازهای متفاوتی دارند. Dropcam این مسئله را درک کرده و بازاریابی محصولشان در میان آن‌ها را به‌شکلی درخور در نظر گرفته است. Dropcam در زبانه‌ی «کاربرد‌ها» در وب‌سایتش، صفحات مجزایی به گزینه‌های «امنیت خانه»، «بررسی وضعیت کودک»، «حیوانات خانگی» و «کسب‌و‌کار» اختصاص داده و سعی کرده است ویژگی‌های خاصی را متناسب با بخش‌های مختلف فراهم کند.

درباره‌ی نویسنده و ناشر کتاب

دن اولسن کارآفرین‌، مشاور‌، نویسنده‌، سخنران و متخصص در مدیریت محصول و استارتاپ است. در سال ۲۰۱۵، کتاب «معرفی کتاب راهنمای تولید ناب؛ چگونه با حداقل محصول پذیرفتنی به نوآوری بپردازیم؟» با عنوان انگلیسی The Lean Product Playbook: How to Innovate with Minimum Viable Products and Rapid Customer Feedback منتشر شد. در ایران، انتشارات نوین این کتاب را با ترجمه‌ی وحید فخر در ۳۹۵ صفحه به بازار عرضه کرده است.