نتایج امیدبخش واکسن دیابت برای برخی بیماران مبتلا به دیابت – دیجیتال مارک

در بیماران مبتلا به دیابت نوع یک، سیستم ایمنی بدن به سلول‌های بتا در پانکراس حمله می‌کند که انسولین تولید می‌کنند. انسولین هورمونی است که برای این موضوع ضروری است که سلول‌ها گلوکز را از جریان خون جذب کنند. این بیماران برای زنده‌ماندن به تزریق مادام‌العمر انسولین نیاز دارند. ازآنجاکه عوامل پنهان زیادی درون بدن می‌تواند بر میزان انسولین موردنیاز فرد اثر بگذارند، افراد وابسته به انسولین معمولا قندخون بالا و پایینی دارند. قندخون بالا (هیپرگلیسمی) در درازمدت به اعضای بدن آسیب می‌زند؛ درحالی‌که قندخون پایین (هیپوگلیسمی) ممکن است در مدت کوتاهی به تشنج یا مرگ منجر شود.

به‌گزارش لایو ساینس، در مطالعه جدید پژوهشگران می‌خواستند آزمایش کنند که آیا واکسن ممکن است بتواند روند تخریب سلول‌های بتای تولیدکننده انسولین را متوقف یا کُند کند. دکتر جانی لودویگسون، استاد گروه علوم زیست‌پزشکی و بالینی دانشگاه لینشوپینگ سوئد و نویسنده مقاله گفت:

مطالعات نشان داده‌اند حتی تولید بسیار اندک انسولین در بدن برای سلامت بیمار بسیار مفید است. افراد مبتلا به دیابت که به‌طور طبیعی مقدار مشخصی انسولین تولید می‌کنند، به‌راحتی دچار کاهش سطح قندخون نمی‌شوند.

واکسن لودویگسون و گروهش از ﮔﻠﻮﺗﺎﻣﯿﮏ اﺳﯿﺪ دﮐﺮﺑﻮﮐﺴﯿﻼز (GAD) تشکیل شده است. GAD پروتئینی است که به سطح سلول‌های بتا متصل می‌شود و بسیاری از افراد مبتلا به دیابت نوع یک آنتی‌بادی‌هایی علیه آن‌ها تولید می‌کنند. این درمان GAD-alum نامیده می‌شود.

افرادی با نسخه‌های خاصی از ژن‌های سیستم ایمنی که آنتی‌ژن لکوسیت انسانی (HLA) نامیده می‌شود، درمعرض خطر بیشتر ابتلا به دیابت نوع یک قرار دارند. چندین نوع HLA خطر اختلال خودایمنی را افزایش می‌دهند؛ اما واریانتی ژنتیکی که با عنوان HLA-DR3-DQ2 شناخته می‌شود، فرمی از پروتئین GAD (GAD65) را روی سطح سلول‌های بتا درمعرض سیستم ایمنی قرار می‌دهد. این امر موجب می‌شود سیستم ایمنی آنتی‌بادی‌هایی علیه آن پروتئین تولید کند و سلول‌های بتا را برای تخریب هدف قرار دهد.

پژوهشگران می‌خواستند ببینند واکسنی که بدن را درمعرض GAD بیشتری قرار می‌دهد، به سیستم ایمنی کمک می‌کند تا بهتر بتواند GAD65 طبیعی بدن را تحمل کند و از حمله به سلول‌های تولیدکننده انسولین مانع شود یا خیر.

پژوهشگران برای مرحله دوم مطالعه بالینی، ۱۰۹ بیمار ۱۲ تا ۲۴ ساله را در نظر گرفتند که در شش ماه گذشته ابتلای آن‌ها به دیابت نوع یک مشخص شده بود. تقریبا نیمی از بیماران حامل واریانت ژنی HLA-DR3-DQ2 بودند. شرکت‌کنندگان به دو گروه تقسیم شدند: نیمی از شرکت‌کنندگان که تصادفی انتخاب شده بودند و سه نوبت واکسن را با فاصله یک ماه در ناحیه گره‌های لنفاوی خود تزریق و گروه دوم دارونما دریافت کردند.

پژوهشگران بررسی کردند چه مقدار انسولین طبیعی در آغاز مطالعه و پس از ۱۵ ماه تولید شد. آنان تغییرات سطح قندخون در بلندمدت و مقدار انسولین مکملی را تجزیه‌وتحلیل کردند که بیماران هر روز نیاز به آن داشتند. به‌طورکلی، تفاوتی در میان گروه درمان و گروه دارونما دیده نشد؛ اما زیرگروهی از بیماران دارای واریانت HLA-DR3-DQ2 به سرعتِ بیماران دیگر تولید انسولین خود را از دست ندادند. لودویگسون گفت:

به‌نظر می‌رسد درمان با GAD-alum راهی امیدبخش و ساده و ایمن برای حفظ تولید انسولین درحدود نیمی از بیماران مبتلا به دیابت نوع یک و کسانی باشد که نوع مناسب HLA را دارند. به‌همین‌دلیل، منتظر انجام مطالعات بزرگ‌تر هستیم و امیدواریم این دانش به ساخت دارویی منجر شود که بتواند روند پیشرفت دیابت نوع یک را تغییر دهد.

این مطالعه در مجله Diabetes Care منتشر شد.