هشدار دانشمندان: شیوع آنفلوانزای پرندگان بسیار بیماری‌زا در ۴۶ کشور – دیجیتال مارک

زیرگونه H5N8، یکی از زیرگونه‌های به‌شدت بیماری‌زای ویروس آنفلوانزای پرندگان (HPAIV)‌، دهه‌ها پیش شناسایی شد؛ اما سال ۲۰۲۰ مجموعه‌ای از شیوع‌های نوظهور و در‌جریان H5N8 در جمعیت پرندگان ده‌ها کشور به مرگ یا کشتار میلیون‌ها پرنده در سراسر جهان منجر شد. ویفنگ شی و جورج گائو در مقاله‌ جدیدشان در مجله Science، درباره خطرهای مرتبط با شیوع H5N8 هشدار دادند که درصورت نبود نظارت دقیق و ادامه روند نگران‌کننده رخ خواهد داد. آنان می‌نویسند: «مناطق جغرافیایی متأثر به‌طورمداوم در حال گسترش بوده است و حداقل ۴۶ کشور شیوع‌های H5N8 به‌شدت بیماری‌زا را گزارش کرده‌اند.»

درحالی‌که آسیب‌پذیرترین حیوانات دربرابر H5N8 انواع مختلف پرندگان هستند؛ ازجمله مرغ‌های پرورشی و اردک‌ها و نیز پرندگان وحشی و مهاجر، موارد انسانی ویروس نیز در چند وقت اخیر کشف شده است. به‌گزارش ساینس الرت، شیوع آنفلوانزای پرندگان در روسیه در دسامبر ۲۰۲۰ به کارگران مزارع پرورش مرغ رسید و هفت نفر در مزرعه‌ای در جنوب روسیه نشانه‌هایی از عفونت را نشان دادند. این اولین‌باری بود که عفونت H5N8 در انسان شناسایی می‌شد.

درحالی‌که موارد مذکور اولین موارد H5N8 بود، اولین مورد از عفونت‌های ویروس‌های شاخه H5N8 یا به‌طور‌کلی اولین مورد ویروس‌های آنفلوانزای پرندگان نیست که در انسان مشاهده می‌شود. پژوهشگران توضیح می‌دهند: «تا امروز، درمجموع ۸۶۲ مورد تأییدشده در آزمایشگاه از عفونت انسان به H5N1 به سازمان جهانی بهداشت گزارش شده است که شامل ۴۵۵ مورد مرگ بوده است. این موارد به ۱۷ کشور و تقریبا ۷۶ درصد آن از مصر و اندونزی مربوط بود.»

خطر عوامل بیماری‌زای مشترک انسان و حیوان فقط بخشی از مشکل مرتبط با H5N8 و موارد مشابه آن است. در بیشتر شیوع‌های اخیر، شاخه‌ای از H5N8 به عامل بیماری‌زای غالب در سراسر جهان تبدیل شده است که اولین‌بار در سال ۲۰۱۰ در بازار تره‌باری در چین شناسایی شد. پژوهشگران اشاره کردند این ویروس‌ها شواهدی از تکامل مداوم را نیز نشان می‌دهند و ژنوم خود را با سایر زیرگونه‌های آنفلوانزای پرندگان مبادله می‌کنند. آنان معتقدند‌: «شاخه مذکور (۲.۳.۴) و خصوصا زیر‌گونه H5N8 از قدرت گسترش سریع در میان پرندگان مهاجر بهره‌مند است.»

شی و گائو به‌ترتیب از دانشگاه پزشکی شاندونگ چین و مرکز کنترل و پیشگیری بیماری چین از اولین دانشمندانی بودند که ویروس کرونای جدید را اوایل سال ۲۰۲۰ به‌صورت مستند نشان دادند. آنان خاطرنشان می‌کنند که دنیاگیری کووید ۱۹ و اقدامات پیشگیری و کنترلی که جمعیت‌های جهان در پاسخ آن انجام دادند، سال گذشته موجب کاهش شدیدی در شیوع ویروس‌های آنفلوانزای انسانی فصلی A و B شد. با‌این‌حال در همین بازه زمانی، تعدادی از ویروس‌های به‌شدت بیماری‌زای آنفلوانزای طیور، ازجمله زیرگونه‌های H5N1،H5N2 ،H5N5 و H5N8 در سراسر چین، آفریقای‌جنوبی، اروپا، اوراسیا و مناطق دیگر گسترش پیدا کردند.

پژوهش‌ها نشان می‌دهند ویروس‌های شاخه ۲.۳.۴ سازگاری‌هایی درزمینه اتصال به سلول انسان نشان می‌دهند که می‌تواند خطرهای بیشتری ازنظر انتقال انسان‌به‌انسان به‌همراه داشته باشد. پژوهشگران می‌گویند قبل از اینکه این پاتوژن‌ها از کنترل خارج شوند، باید نظارتشان را بر ویروس‌های HPAIV در مرغداری‌ها افزایش دهیم. پژوهشگران در مقاله‌شان می‌نویسند: «به‌دلیل مهاجرت پرندگان وحشی در مسافت‌های طولانی، قدرت بازآرایی ویروس‌های آنفلوانزای پرندگان، افزایش قابلیت اتصال به گیرنده سلول انسانی و تنوع آنتی‌ژنی مداوم HPAIVها، ضروری است که شیوع جهانی و خطر بالقوه ویروس‌های H5N8 برای مزارع پرورش طیور و پرندگان وحشی و بهداشت عمومی نادیده گرفته نشود.»

این یافته‌ها در مجله Science منتشر شد.