ویرجین اوربیت با ارسال موشک به فضا از زیر بوئینگ ۷۴۷، ایده پرتاب هوایی را زنده می‌کند – دیجیتال مارک

یکشنبه صبح، ویرجین اوربیت (Virgin Orbit) به سومین شرکت خصوصی آمریکایی و فعال در عرصه‌ی فضا تبدیل شد که جسمی را به مدار زمین می‌رساند. ویرجین اوربیت نخستین شرکتی محسوب می‌شود که این دستاورد را از میانه‌ی هوا رقم می‌زند. لانچروان، موشک سوخت مایع ویرجین، از زیر بال یک هواپیمای بوئینگ ۷۴۷ سفارشی به ‌نام کازمیک گرل (دختر کیهانی) و بر فراز ساحل فلوریدا پرتاب شد.

به‌ گزارش وایرد، کلی لاتیمر (خلبان کازمیک گرل) در ارتفاع حدود ۳۰ هزار پا (تقریبا ۹ کیلومتر) که محدوده‌ی پرواز جت‌های مسافربری معمولی است، از موشک جدا شد. لانچروان پس از چند ثانیه سقوط آزاد، موتورهایش را روشن و به فضا صعود کرد. موشک به‌ محض رسیدن به مدار، محموله‌ی خود شامل ۱۰ کیوب‌ست ساخته‌شده به ‌دست پژوهشگران ناسا و چند دانشگاه آمریکایی را رها و در نهایت به سمت زمین سقوط کرد.

تیم ویرجین از زمان نخستین اقدام به پرتاب در بهار گذشته تاکنون با بدبیاری‌های مختلف مواجه شده بود و از همین‌رو، پرتاب موفق اخیر پیروزی خوشایندی برای آن‌ها به ‌شمار می‌آید. نخستین پرواز آزمایشی در ماه می، چند ثانیه پس از رهاسازی موشک و به‌ دلیل شکستگی در لوله‌ی سوخت آن لغو شد. پس از آنکه مهندسان مشکل را شناسایی و رفع کردند، مقام‌های شرکت تصمیم گرفتند پرتاب دوم را در ماه دسامبر انجام دهند؛ اما این پرواز آزمایشی نیز به‌ دلیل گسترش شیوع کووید ۱۹ در نزدیکی مقر ویرجین اوربیت در لس‌ آنجلس به‌ تعویق افتاد.

دن هارت، مدیرعامل ویرجین اوربیت، پیش از پرتاب یکشنبه در تماس با خبرنگاران گفت: «برای اطمینان از ایمنی تیم، اقدامات فراوانی انجام داده‌ایم و از همین‌رو بسیاری از عملیات و فعالیت‌های پرتاب ما به‌صورت مجازی پیگیری می‌شود. پرتاب در میانه‌ی دنیاگیری واقعا هیجان‌انگیز است.»

پرتاب اخیر حاصل نزدیک به یک دهه فعالیت مهندسان ویرجین اوربیت، یکی از دو شرکت هوافضای بنیان‌گذاری‌ شده به‌ دست ریچارد برانسون است. در سال ۲۰۱۸، ویرجین گلکتیک، شرکت همتای ویرجین اوربیت، با پرتاب هواپیمایی فضایی حامل دو انسان به لبه‌ی فضا تاریخ‌ساز شد. برانسون به‌وضوح به پرتاب اجسام و انسان با هواپیما علاقه‌ی فراوانی دارد و در هر دو شرکت خود مهندسان و خلبان‌هایی کارکشته به ‌کار گرفته است. اما اکنون پرسش این است که آیا پرتاب با هواپیما می‌تواند به کسب‌وکاری پایدار تبدیل شود؟

پرتاب هوایی معمولا با موشک‌هایی ارتباط دارد که اهدافشان محدود به سطح زمین است؛ اما این نوع پرتاب تاریخچه‌ای طولانی در صنعت فضا دارد. شرکت اوربیتال ساینسز کورپوریشن که بعدا به نورثروپ گرومن تبدیل شد، در اوایل سال ۱۹۹۰ نخستین موشک پرتاب‌شده از هوا به ‌نام پگاسوس را به پرواز درآورد. پگاسوس همانند لانچروان چسبیده به قسمت زیرین جت مسافربری به آسمان پرواز می‌کند و می‌تواند تا نزدیک به ۴۵۰ کیلوگرم محموله را به فضا برساند. اما درطول ۳۰ سال گذشته، پگاسوس فقط در ۴۴ مأموریت به پرواز درآمده است. به‌ منظور مقایسه، اسپیس ایکس در یک دهه‌ی گذشته بیش از دو برابر این تعداد، موشک به فضا فرستاده است.

ویل پومرانتز، نائب‌رئیس پروژه‌های ویژه در ویرجین اوربیت، پیش از نخستین اقدام به پرتاب در ماه می به وایرد گفت: «وقتی بررسی مطالعات امکان‌سنجی و فکر کردن درباره‌ی لزوم انجام این کار را شروع کردم، پگاسوس تابلویی نئونی بود که ۲۴ ساعت شبانه‌روز و هفت روز هفته در مقابل چشمانم چشمک می‌زد. از منظر فنی، پگاسوس موفقیتی عظیم است؛ اما از نگاه بازار احتمالا نه.»

پومرانتز می‌گوید دلیل شکست پگاسوس در جذب تعداد زیاد مشتری، این بود که وقتی موشک کارش را شروع کرد، آن مشتریان اصلا وجود نداشتند. صنعت ماهواره‌های کوچک تجاری در چند سال گذشته به‌طور خیره‌کننده رشد کرده است و اکنون صدها شرکت به‌دنبال سفر ارزان به فضا هستند. در دهه‌ی ۱۹۹۰، ناسا برای هر پرتاب پگاسوس ۱۶ میلیون دلار پرداخت می‌کرد: درحالی‌که امروز این هزینه به نزدیک ۶۰ میلیون دلار رسیده است. حتی با محاسبه‌ی تورم، این مبلغ تقریبا سه برابر شده و پرداخت آن فراتر از توان مالی اغلب شرکت‌های کوچک ماهواره‌ساز است. پرتاب هوایی زمانی ایده‌ای جلوتر از زمان خود بود: اما پومرانتز باور دارد که اکنون زمان آن فرارسیده است.

ویرجین اوربیت برای هر پرتاب، هزینه‌ی تقریبی ۱۲ میلیون دلار تعیین کرده است؛ اما این بدان معنا نیست که رقابت وجود ندارد. لانچروان می‌تواند اندکی بیش از ۴۵۰ کیلوگرم محموله حمل کند: بدین معنا که در طیف اندازه‌ی محموله، در جایگاه تقریبا میانه قرار می‌گیرد. اسپیس ایکس عمدتا ماهواره‌های بزرگی پرتاب می‌کند که خارج از ظرفیت لانچروان هستند: اما این شرکت به‌تازگی با ارائه‌ی خدمات سفر اشتراکی، ماهواره‌های کوچک را به ‌همراه محموله‌ی بزرگ‌تر در یک موشک به فضا می‌فرستد. در انتهای سبک‌تر طیف پرتاب، راکت‌لب قرار دارد. موشک این شرکت به‌ نام الکترون، می‌تواند تقریبا تا ۲۲۵ کیلوگرم محموله را به فضا حمل کند.

اما پومرانتز می‌گوید ویرجین اوربیت مزیتی ارائه می‌دهد که هیچ‌کدام از رقبا از آن برخوردار نیستند: آزادی. پایگاه‌های فضایی انگشت‌شماری در جهان می‌توانند موشک‌ها را به فضا پرتاب کنند و همه‌ی آن‌ها نمی‌توانند ماهواره‌ها یا فضاپیماها را به مقصد مورد نیازشان برسانند. به‌عنوان مثال اگر بخواهید وسیله‌ای برای ایستگاه فضایی بین‌المللی پرتاب کنید، بهترین گزینه برخاستن از مرکز فضایی کندی در فلوریدا است. اگر بخواهید ماهواره‌ای در مدار فراز قطب‌ها قرار بدهید، احتمالا باید آن را از آلاسکا یا کالیفرنیا پرتاب کنید. از آنجاکه موشک ویرجین اوربیت از هواپیما پرتاب می‌شود، می‌تواند از هر فرودگاهی در جهان که اجازه چنین پروازی می‌دهد، از زمین برخیزد و قادر است موقعیت پرتاب را متناسب با نیازهای مداری مشتری تنظیم کند.

همان‌طور که اغلب در صنعت فضایی تجاری رخ می‌دهد، نوآوری‌های فناورانه از قوانین حاکم بر آن‌ها پیشی گرفته‌اند. ماه می گذشته، پومرانتز به وایرد گفت ویرجین اوربیت برای دریافت مجوز پرواز کازمیک گرل از فرودگاه‌ها، هنوز درحال مذاکره با سازمان‌های هوانوردی دولتی در سرتاسر جهان است. پومرانتز انتظار دارد تقاضا برای خدمات ویرجین اوربیت در خارج از آمریکا، روند دریافت مجوز را تسریع کند. او می‌گوید شرکت مورد توجه بسیاری از کشورهایی قرار گرفته است که با وجود داشتن صنعت فضایی نوپا، موشک برای قراردادن ماهواره‌هایشان در مدار ندارند. به‌گفته‌ی پومرانتز: «شما می‌خواهید قادر به جابه‌جایی کل سایت پرتاب باشید؛ زیرا در آن صورت می‌توانید سایت پرتاب خود را در اختیار مشتری قرار دهید.»

مقاله‌های مرتبط:

فضا کسب‌وکار پرمشقتی است و بسیاری از تجزیه‌وتحلیل‌ها ابراز نگرانی کرده‌اند که مشتری کافی برای تغذیه‌ی تمام شرکت‌های جدید هوافضا وجود ندارد. برخی از این شرکت‌ها احتمالا پیش از آنکه بتوانند به مدار برسند، ورشکست خواهند شد. اندکی بیش از یک سال پیش، وکتور لانچ، استارتاپی موشکی که با هدف پرتاب ماهواره‌های کوچک برای نیروی هوایی آمریکا، برنده‌ی قرارداد سه میلیون دلاری شد، اعلام ورشکستگی کرد. آسترا، دیگر شرکت پرتابگر موشک که تاکنون بارها برای رسیدن به مدار تلاش کرده و شکست خورده است، سال گذشته ناگزیر شد ۱۲ میلیون دلار جایزه‌‌ی دریافتی از وزارت دفاع آمریکا را پس بدهد؛ این جایزه به شرکتی ارائه می‌شود که بتواند ظرف مدت دو هفته، دو موشک را از دو نقطه‌ی مختلف پرتاب کند.

چاد اندرسون، مدیرعامل اسپیس انجلز، یک شرکت سرمایه‌گذاری خطرپذیر که بر فضا تمرکز دارد، می‌گوید: «رسیدن به مدار بسیار دشوار است. اصل مطلب همین است. تعداد زیادی شرکت پرتابگر وجود دارد که با سرمایه‌ی شخصی حمایت شده‌اند و برخی صدها میلیون دلار جذب کرده‌اند. اما چند تا از آن‌ها به مدار رفته‌اند؟ فقط اسپیس ایکس و راکت‌لب.» اکنون ویرجین اوربیت نیز به باشگاه اختصاصی پرتابگران خصوصی پیوسته است؛ اما در جهان بی‌رحم خدمات پرتاب، در نهایت این بازار خواهد بود که تصمیم می‌گیرد کدام شرکت عضویت خود را تداوم بدهد.