چرنوبیل احتمالا وارد فهرست میراث جهانی یونسکو می‌شود

مقامات رسمی اوکراین می‌گویند چرنوبیل (Chernobyl)، محل رخداد مرگ‌بارترین حادثه‌ی هسته‌ای در تاریخ کره‌ی زمین، باید به میراثی جهانی تبدیل شود. اگر تلاش‌های مقامات اوکراین به نتیجه برسد، محل یکی از تاریک‌ترین فصل‌های بشریت ممکن است به فهرست شاخص‌ترین بناهای تاریخی مربوط به فرهنگ و تمدن انسانی نظیر شهر باستانی پترا در اردن، ستون‌های عظیم استون‌هنج، شهر ممنوعه‌ی پکن و مجسمه‌های ایستر آیلند در پارک ملی راپا نویی ملحق شود.

آن‌طور که Live Science گزارش می‌دهد، ۳۵ سال پیش در تاریخ ۲۶ آوریل ۱۹۸۶ (۶ اردیبهشت ۱۳۶۵) انفجار یک راکتور باعث وقوع فاجعه‌ای انسانی در نیروگاه هسته‌ای چرنوبیل که در ۱۳۰ کیلومتری شمال کی‌یف قرار داشت، شد. دو نفر از کارکنان نیروگاه چرنوبیل به‌شکل تقریبا فوری کشته شدند، در زمانی کوتاه پس از واقعه ده‌ها نفر جان خود را از دست دادند و هزاران نفر دیگر بعدا فوت یا به دلیل قرار گرفتن در معرض تشعشعات رادکیو اکتیو بیمار شدند. پیامدهای این فاجعه‌ی بزرگ در سراسر اوکراین، روسیه و بلاروس پراکنده شد.

مقامات رسمی شوروی ناحیه‌ی ۳۰ کیلومتری اطراف نیروگاه را که امروزه به‌عنوان منطقه‌ی ممنوعه‌ی چرنوبیل شناخته می‌شود تخلیه کردند. رویترز می‌نویسد دولت اوکراین گفته است که تصمیم دارد نیروگاه چرنوبیل و منطقه‌ی اطراف آن را به فهرست «سایت‌های میراث جهانی» که توسط سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) مدیریت می‌شود، اضافه کند. 

بر اساس آنچه در وب‌سایت یونسکو آمده، هر منطقه برای اضافه شدن به فهرست میراث جهانی باید «ارزش برجسته‌ی جهانی» داشته باشد و حداقل یکی از خصوصیت‌هایی را که در بین معیارهای تعیین‌شده توسط یونسکو وجود دارد نشان دهد.

شماری از مناطق موجود در فهرست میراث جهانی نمونه‌هایی نفس‌گیر و بی‌نظیری از شکوه دنیای طبیعی ما هستند که از بین آن‌ها می‌توانیم به پارک ملی یوسیمیتی و پارک ملی یلوستون در ایالات متحده، خلیج هالونگ در ویتنام، دیواره‌ی بزرگ مرجانی در استرالیا و جنگل باستانی بیالوویزا در مرز لهستان و بلاروس اشاره کنیم. دیگر مناطق نظیر دیوار بزرگ چین، هرم‌های باستانی چیچن ایتزا در مکزیک و شهر ونیز ایتالیا به‌خاطر اهمیت‌شان در تاریخ بشریت و البته زیبایی نادر، راه خود را به فهرست میراث جهانی یونسکو پیدا کرده‌اند.

سایت‌های میراث جهانی در فهرست یونسکو در اغلب مواقع دارای حمایت‌های قانونی مشخصی هستند و ممکن است برای نگه‌داری و حراست، از صندوق میراث جهانی کمک مالی دریافت کنند.

رویترز می‌گوید هر منطقه‌ای که می‌خواهد برای ورود به فهرست میراث جهانی واجد شرایط باشد، باید ابتدا در کشوری که در آن واقع شده، به یک فهرست میراث فرهنگی و تاریخی اضافه شود. الکساندر تاکاچنکو، وزیر فرهنگ و سیاست اطلاعات اوکراین، به رویترز گفته که این وزارت‌خانه ابتدا به‌دنبال اضافه کردن نیروگاه هسته‌ایِ متروکه‌ی چرنوبیل و ساختمان‌های نزدیک آن به یک فهرست تاریخی در اوکراین است و مقامات رسمی در حال تصمیم‌گیری هستند تا تمام منطقه‌ی ممنوعه‌ی چرنوبیل را در فهرست اولیه قرار دهند. 

تاکاچنکو در مصاحبه با رویترز اعلام کرده است: «ما اعتقاد داریم که اضافه کردن چرنوبیل به فهرست میراث جهانی یونسکو قدمی نخست و مهم برای تبدیل کردن این مکان عالی به مقصدی منحصربه‌فرد برای کل بشریت محسوب می‌شود». تاکاچنکو می‌گوید اهمیت منطقه‌ی چرنوبیل بسیار فراتر از مرزهای اوکراین می‌رود و ادامه می‌دهد: «ماجرا تنها درباره‌ی بزرگ‌داشت [حادثه‌ی چرنوبیل] نیست، بلکه به تاریخ و حقوق مردم نیز ارتباط دارد». 

^{ماشین‌های سرگرمی در پارکی تفریحی پریپیات اوکراین؛ حادثه‌ی نیروگاه چرنوبیل تنها چند روز پیش از تاریخ بازگشایی پارک اتفاق افتاد}

بررسی‌ها نشان می‌دهد گردشگری در منطقه‌ی ممنوعه‌ی چرنوبیل بسیار پررونق شده است. یکی از شهرهای موجود در منطقه‌ی ممنوعه به نام پریپیات که محل زندگی تقریبا ۴۹ هزار نفر در سال ۱۹۸۶ بود، اکنون به شهر ارواح پساآخرالزمانی تبدیل شده است. خانه‌ها،‌ مدارس و بیمارستان‌های پریپیات هیچ سکنه‌ای ندارند و توسط گیاه‌ها و حیات وحش احاطه شده‌اند.

منطقه‌ی ممنوعه‌ی چرنوبیل در ابتدا در سال ۲۰۱۰ به روی بازدیدکنندگان باز شد و ساختمان‌های بزرگ و وحشت‌آور پریپیات در زمانی سریع‌ به مقصد محبوب عکاسان تبدیل شد. گردشگرانی که اصطلاحا به آن‌ها «گردشگران فجایع طبیعی» گفته می‌شود نیز توجه ویژه‌ای به شهر پریپیات نشان دادند.

با همه‌ی این‌ها صنعت توریسم در چرنوبیل پس از پخش سریال بسیار محبوب شبکه‌ی آمریکایی HBO در سال ۲۰۱۹ اوج گرفت. آمار می‌گویند پخش سریال چرنوبیل باعث شده است در سال ۲۰۱۹ آمار برای گردشگری در اوکراین ۳۰ درصد نسبت‌به سال ۲۰۱۸ افزایش پیدا کند. AFP در گزارشی نوشت تقریبا ۱۲۴ هزار گردشگر در سال گذشته‌ی میلادی از چرنوبیل دیدن کردند و حدودا ۱۰۰ هزار نفر از آن‌ها از خارج از اوکراین به آنجا آمدند. 

دانشمندان نیز نیم‌نگاهی به چرنوبیل دارند تا بفهمند که چگونه حیات وحش با سطح تشعشعات منطقه‌ی ممنوعه سازگاری پیدا کرده است؛ تشعشعاتی که باعث می‌شوند سکونت انسان در آنجا خطرناک باشد.

بخشی از یافته‌های دانشمندان به‌طرز تعجب‌برانگیزی جالب بوده است. برای مثال مطالعات اخیر نشان می‌دهند گرگ‌های خاکستری (کنیس لوپوس) در نزدیکی چرنوبیل به وفور یافت می‌شوند. احتمالا یکی از دلایل این است که گرگ‌های خاکستری در چرنوبیل طعمه‌های فراوان و سرزمین‌های زیادی در دسترس دارند که دست‌نخورده باقی مانده است. گونه‌ی نادری از اسب وحشی آسیایی به نام اسب پرزوالسکی نیز در منطقه‌ی ممنوعه‌ی چرنوبیل بارها دیده شده است.