گوشی‌های هوشمند فراتر از پیش‌بینی‌ها در حال نابودی زمین هستند – دیجیتال مارک

نتیجه‌ی یک پژوهش جدید نشان می‌دهد که انرژی مصرفی ناشی از خرید یک گوشی هوشمند جدید تقریبا به اندازه‌ی استفاده از گوشی فعلی به مدت یک دهه‌ی کامل است.

پیش از آنکه نسبت به خرید نسل جدید آیفون اقدام کنید، می‌توانید به‌جای آن به فکر تعویض باتری گوشی فعلی خود با هزینه‌ی ۲۹ دلار باشید. با این انتخاب نه‌تنها پول خود را پس‌انداز می‌کنید، بلکه می‌توانید به نجات کره‌ی زمین نیز کمک کنید.

پژوهشگران دانشگاه مک‌مستر با انجام پژوهش جدیدی که در ژورنال Cleaner Production به چاپ رسیده است، اثر کربن کل صنعت اطلاعات و ارتباطات (ICT) را که شامل کامپیوترهای شخصی، لپ‌تاپ‌ها، مانیتورها، گوشی‌های هوشمند و سرورها می‌شود در بازه‌ی زمانی ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰ مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و به نتایج به‌شدت نگران‌کننده‌ای دست یافته‌اند. با وجود اینکه جهان از کامپیوترهای قدیمی و غول‌پیکر دسکتاپ به سمت گوشی‌های کوچک و کم‌مصرف حرکت کرده؛ اما مجموع اثرات زیست‌محیطی فناوری در واقع شدیدتر از قبل شده است. فناوری اطلاعات و ارتباطات در سال ۲۰۰۷ مسئول یک درصد از تأثیرات کربن بود؛ درحالی‌که اکنون این رقم تقریبا ۳ برابر شده است و تا سال ۲۰۴۰ از ۱۴ درصد نیز فراتر خواهد رفت. این رقم نیمی از اثر کربن کل صنعت حمل و نقل محسوب می‌شود.

گوشی‌های هوشمند بنا به دلایلی، خطرناک به‌شمار می‌روند. این دستگاه‌ها با متوسط چرخه‌ی عمر ۲ سال، محصولاتی کمابیش دورریختنی محسوب می‌شوند. مشکل این است که ساخت یک گوشی هوشمند جدید و به‌طور خاص استخراج مواد معدنی نایاب مورد نیاز آن‌، ۸۵ تا ۹۵ درصد از مجموع کربن دی‌اکسید تولیدی آن گوشی به مدت دو سال را  تشکیل می‌دهد؛ بدین معنی که خرید یک گوشی جدید به اندازه‌ی شارژ مجدد و فعالیت یک گوشی هوشمند برای کل یک دهه نیازمند صرف انرژی است.

با این حال، هرچند مردم اکنون معمولا کمتر اقدام به خرید گوشی می‌کنند؛ اما شرکت‌های الکترونیکی مصرفی در تلاش هستند تا با فروش گوشی‌های بزرگ‌تر و تجملی‌تر، سود ازدست‌رفته‌ی خود را جبران کنند. پژوهشگران دریافتند که گوشی‌های هوشمند با نمایشگر بزرگ‌تر به نحو قابل ملاحظه‌ای در مقایسه با نسل‌های کوچک‌تر پیشین خود از اثرات کربن بیشتری برخوردار هستند. اپل به‌صورت علنی اعلام کرد که ساخت یک آیفون ۷ پلاس تقریبا ۱۰ درصد بیشتر از یک آیفون ۶ اس کربن دی‌اکسید تولید می‌کند؛ اما میزان تولید کربن دی‌اکسید یک آیفون ۷ استاندارد تقریبا ۱۰ درصد کمتر از یک آیفون ۶ اس است. در نتیجه بر طبق آنچه اپل می‌گوید، روند تولید کربن ناشی از ساخت گوشی‌ها در حال بهبود است؛ اما به نظر می‌رسد که شرکت‌های فروشنده‌ی گوشی‌های بزرگ‌تر نظیر اپل به دنبال جبران برخی از سود خود هستند. یک پژوهش مستقل دیگر نشان می‌دهد که آیفون ۶ اس در مقایسه با آیفون ۴ اس، ۵۷ درصد کربن دی‌اکسید بیشتری تولید می‌کند. لطفی بلخیر، نویسنده‌ی اول این پژوهش، به وب‌سایت فست‌کودیزاین گفت: «بر اساس پژوهش ما و دیگر منابع، با وجود برنامه‌های بازیافتیِ اجرا‌شده از سوی اپل و دیگر شرکت‌ها، در حال حاضر کمتر از یک درصد از گوشی‌های هوشمند بازیافت می‌شوند.»

در هر صورت، نگهداری یک گوشی هوشمند حتی برای ۳ سال می‌تواند تأثیر قابل ملاحظه‌ای بر تولید کربن شخصی داشته باشد؛ زیرا دیگر هیچ شرکتی ناگزیر به استخراج مواد معدنی نایاب برای گوشی جدید نخواهد بود.  انجام این کار به‌خصوص برای صاحبان دستگاه‌های سامسونگ یا اپل می‌تواند اقدامی کم‌هزینه و مؤثر در کاهش تولید کربن محسوب شود. این مسئله در مورد خرید وسایل نقلیه نیز صدق می‌کند. در واقع همان‌طور که از نظر زیست‌محیطی خرید یک خودروی بنزینی دست دوم بهتر از خرید یک تسلا یا تویوتا پروس صفر است، نگهداری از گوشی فعلی و پرهیز از خرید یک مدل جدید نیز اقدامی مطلوب‌تر در جهت حفظ محیط زیست به‌حساب می‌آيد.

گوشی‌های هوشمند به‌عنوان بخشی از صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات رشد سریعی را تجربه می‌کنند؛ با این حال، از بین دیگر بخش‌های این صنعت، سرورها و مراکز داده بیشترین سهم را در تولید کربن دی‌اکسید دارند و تا سال ۲۰۲۰ مسئول ۴۵ درصد از گازهای تولید‌شده خواهند بود. این بدین خاطر است که هر جستجویی در گوگل، هر به‌روزرسانی فید خبری فیسبوک و هر توییت ساده‌ای که ارسال می‌کنیم، نیازمند کامپیوتری است تا این دستورات را در فضای ابری پردازش کند. این ارقام با توجه به محبوبیت روزافزون ارزهای رمزپایه می‌تواند بالاتر هم باشد. گوشی‌های هوشمند نیز در این بین نقش به‌سزایی ایفا می‌کنند. پژوهشگران خاطرنشان می‌کنند که اپلیکیشن‌های موبایل در واقع نیاز ما به این سرورهای ۲۴ ساعته و هفتگی را در چرخه‌ای تغییرناپذیر از مصرف بی‌اندازه‌ی انرژی تقویت می‌کنند. گوشی‌های بیشتر نیازمند سرورهای بیشتر هستند و با وجود تمام این اطلاعات بی‌سیم در فضای ابری، ما قطعا به سمت خرید گوشی‌هایی خواهیم رفت که قادر به اجرای بهتر اپلیکیشن‌ها باشند.

آن‌طور که بلخیر پیشنهاد می‌دهد، سیاست‌های دولت و وضع مالیات‌ بیشتر می‌تواند وضعیت را از سمت سرورها تغییر دهد و صاحبان آن‌ها را ناگزیر به استفاده از منابع تجدیدپذیر انرژی کند. گوگل، فیسبوک و اپل همگی متعهد شده‌اند که به استفاده‌ی ۱۰۰ درصد از انرژی‌های تجدیدپذیر در فعالیت‌های خود روی بیاورند. در واقع، تمام سرورهای اپل در حال حاضر با بهره‌گیری از انرژی تجدیدپذیر کار می‌کنند. بلخیر درباره‌ی این اقدامات اولیه‌ی شرکت‌ها می‌گوید: «این تلاش‌ها دلگرم‌کننده است؛ اما من تصور نمی‌کنم که به‌صورت کلی تغییر قابل توجهی به‌ وجود بیاید.»

وضعیت از آنچه هم‌اکنون به‌نظر می‌رسد بدتر است؛ زیرا پژوهشگران برخی از نتیجه‌گیری‌های خود را به نحو محافظه‌کارانه‌ای محاسبه کرده‌اند. واقعیت این است که اگر اینترنت اشیاء فراگیر شود و دستگاه‌های بسیار بیشتری به استفاده از فضای ابری روی بیاورند، وضعیت در آینده به‌مراتب وخیم‌تر خواهد شد.

این تیم پژوهشی در بررسی خود می‌نویسد:

ما اکنون دستگاه‌های متصل به اینترنت را در طیفی از کوچک‌ترین قالب‌ها از جمله دستگاه‌های پوشیدنی تا لوازم خانگی و حتی خودروها، کامیون‌ها و هواپیماها مشاهده می‌کنیم. اگر این روند تداوم داشته باشند، بار اضافه‌ی این دستگاه‌ها بر زیرساخت‌های شبکه و مراکز داده، به علاوه‌ی مصرف انرژی افزوده‌شده توسط تولید آن‌ها قابل توجه خواهد بود؛ مگر آنکه زیرساخت‌های پشتیبانی‌شده به‌سرعت به استفاده‌ی ۱۰۰ درصد از انرژی‌های تجدیدپذیر روی بیاورند. ظهور اینترنت اشیاء به‌صورت بالقوه می‌تواند سهم تمام دیگر دستگاه‌های رایانشی سنتی را کاهش و به طرز چشمگیری انتشار گازهای گلخانه‌ای را به‌مراتب فراتر از پیش‌بینی‌های این پژوهش افزایش دهد.

البته، اثرات کربن فناوری فراتر از است که یک طراح، یک شرکت یا حتی یک نهاد تنظیم‌کننده‌ی دولتی بتواند مانع از آن شود. ما به‌عنوان مصرف‌کنندگان بیش از هر چیز می‌توانیم از ولخرجی‌های مصرفی و ارتقاء مدل فعلی گوشی خود پرهیز کنیم. حرف آخر اینکه برای سلامت کره‌ی زمین باید کمتر خرید کنیم و کمتر درگیر تجملات شویم.